________________
(બાદમાં) નિષ્કામ કર્મની ઉપાસના થાય છે. ઊપાસના દ્વારા જિજ્ઞાસા ઉત્પન્ન થવાથી ગ્ય ગુરુ મેળવીને શ્રવણ, મનન અને નિદિધ્યાસન દ્વારા જ વેદાન્તમાંથી જ જાણવા ગ્ય અજર અમર અને નિત્યમુક્ત તથા શુદ્ધ બુદ્ધ અને મુક્તસ્વભાવવાળા આત્માને જાણે છે. ત્યારે જ તેઓ સંસાર સાગરના કાર્ય અને જગતના ઉપાદાન રૂપ અજ્ઞાનને નષ્ટ કરી નાખે છે. ત્યારબાદ સર્વોત્કૃષ્ટ સુખમય મેક્ષને પ્રાપ્ત કરીને તેઓ કૃતકૃત્ય થઈ જાય છે. “ગાથા ૧૯”
હવે સૂત્રકા ચાર્વાકેથી લઈને બદ્ધમત પર્યન્તના મતવાદીઓને અફલવાદી રૂપે પ્રકટ કરવા નિમિતે કહે છેકે “” ઈત્યાદિ
ચાકસે લેકર બૌદ્ધપર્યન્ત કે અન્યમત-વાદિયોં કે મતકા
નિષ્ફલત્વકા પ્રતિપાદન
શબ્દાર્થ–-સે પંચમહમૂકવાદીઓ “-સરિષ' સંધિને–અવસરને વિ જુવા-નૈર શાત્રા' જાણ્યા વિના જ ક્રિયામાં પ્રવૃત્ત થાય છે. તે કળા-સે ઝના તે લેકે ધવો -ધર્મવિધર્મને જાણવાવાળા “-” હેતા નથી. જે તે સુ-જે તે ' જે અન્યમતવાદિઓ છે. “પરં-વાનું પૂર્વોક્ત પ્રકારથી કહેવામાં આવેલ “વાર-વાવિન
અફસવાદનું સમર્થન કરવાવાળા જે-જે એ રીતે વાદ કરવાવાળાઓ ‘ોr-- marr: સંસારને પાર કરવાવાળા જ દિશા-રાણાના કહ્યા નથી. જેના
–અન્વયાર્થપૂત અન્યતીથિકે (અન્ય મતવાદીઓ) સન્ધિ એટલે કે અવસરને જાણ્યા વિના જ ક્રિયામાં પ્રવૃત થાય છે. તેઓ ધર્મના જ્ઞાતા નથી જે અન્યતીથિકે અફલવાદના સમર્થકે છે તેમને તીર્થકરોએ સંસારને પાર કરનાર કહ્યા નથી. એટલે કે તે અફલવાદીઓ સંસારને તરી શક્તા નથી, પરંતુ તેમાં ડૂબેલા જ રહે છે. “ર”
–ટીકાથ– ચાર્વાકથી લઈને બૌદ્ધો પર્યન્તના અન્યમતવાદીઓ મનુષ્યભવ આર્યક્ષેત્રની પ્રાપ્તિ. સુકુલમાં જન્મ કેવલિ પ્રરૂપિત ધર્મનુ શ્રવણ, કેવલિ પ્રરૂપિત ધર્મમાં શ્રદ્ધા. અને તે ધર્મ આચરણ દ્વારા કર્મોને ક્ષય કરવાનો અવસર પ્રાપ્ત થાય છે, આ વાતને સમજાવિના જ પ્રવૃત્તિ કર્યા કરે છે, આ કથનને ભાવાર્થ એ છે કે આત્મા કેવી રીતે કર્મથી રહિત થાય છે, તેજાણવાને અવસરપ્રાપ્ત થવા છતાં પણ તેઓ તે અવસરને ઉપયોગ કર્યા વિના જ દુઃખમાંથી મુક્ત થવાને પ્રયત્ન કર્યા કરે છે. તેમણે સૌથી પહેલાં કર્મનું સ્વરૂપ સમજવું જોઈએ કર્મનું સ્વરૂપજાણ્યા વિના તેના નાશને ઉપાય જ કેવી રીતે કરી શકાય? પરંતુ તે અન્યતીથિ કે કર્મના સ્વરૂપને વાસ્તવિક રૂપે જાણતા નથી. આ પ્રકારના અવસરને જાણ્યા વિના જ. તેમણે કર્મના વિનાશ માટે પોત પોતાનાં શાસ્ત્રોની રચના કરી નાખી છે. એથી તેમનાં તે શાસ્ત્રને સમજી લેવા છતાં પણ કમેનો ઊછેદ થઈ શકતું નથી તેથી જ સૂત્રકારે યથાર્થ જ કહ્યું
શ્રી સૂત્રકૃતાંગ સૂત્રઃ ૦૧
૯૫
