________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ. ९ सु.७ सिद्धस्वरूपनिरूपणम्
८६३
तीर्थतः कस्मिन् तीर्थे सिद्ध्यन्ति ? तीर्थकरतीर्थे च अतीर्थे च सिध्यन्ति || इति पञ्चमं तीर्थद्वारम् ||५|
लिङ्गतः कस्मिन् लिङ्गे सिद्ध्यन्ति ?, गृहिलिङ्गे स्वलिङ्गे च सिध्यन्ति, इदं व सर्व द्रव्यलिङ्गापेक्षया ज्ञातव्यम् । संयमरूपभावलिङ्गापेक्षया तु स्वलिङ्गे एव सिध्यन्ति न तु तदतिरिक्ते लिङ्गे भावलिङ्गेनेव सिद्धि प्राप्तेः । इतिषष्ठं लिङ्गद्वारम् | ६ |
1
चारित्रतः कस्मिन् चारित्रे सिध्यन्ति ? प्रत्युत्पन्ननयमधिकत्य यथाख्यात. चारित्रे सिध्यन्ति । रुद्भवानुभूतपूर्व चारित्रापेक्षया केचित सामायिक सूक्ष्मसंपराय - यथारूपयातेति चारित्रिणः १ के चित-सामायिक छेदोपस्थापनीय सूक्ष्म
(५) तीर्थद्वार - तीर्थ की अपेक्षा किस तीर्थ में सिद्ध होते हैं ? तीर्थकर के तीर्थ में, तीर्थकरी के तीर्थ में और अतीर्थ में भी सिद्ध होते हैं ।
(६) लिङ्गद्वार - लिंग की अपेक्षा किस लिंग में सिद्ध होते हैं ? अन्य लिंग में, गृहस्थलिंग में और स्वलिंग की अपेक्षा समझना चाहिए । संयमरूप भावलिंग की अपेक्षा तो स्वलिंग में ही सिद्धि प्राप्त होती है उसका सिवाय अन्य भावलिंग में नहीं ।
(७) चारित्रद्वार - चारित्र की अपेक्षा किस चारित्र में सिद्ध होते हैं ? प्रत्युत्पन्ननय की अपेक्षा यथाख्यात चारित्र में सिद्ध होते हैं उसी भव में पहले अनुभव किये चारित्र की अपेक्षा कोई सामायिक सूक्ष्मसाम्प राय और यथोख्यात -तीन चारित्र वाले होते हैं, कोई चार-सामायिक, छेदोपस्थापना, सूक्ष्मसाम्पराय और यथाख्यान चारित्र वाले होते हैं
(૫) તીથ દ્વાર—તીથની અપેક્ષા કયા તી માં ઉત્પન્ન થાય છે ? તીર્થંકરના તમાં, તીકરીના તીમાં તીથમાં પણ સિદ્ધ થાય છે. (१) सिंगद्वार -- सिंगनी अपेक्षा ज्या सिंगमां सिद्ध थाय छे ? અન્યલિંગમાં, ગૃહસ્થલિગમાં અને સ્વલિ'ગમાં સિદ્ધ થાય છે આ કથન દ્રવ્યલિંગની અપેક્ષા સમજવુ' જોઇએ સયમરૂપ ભાવલિંગની અપેક્ષા તે સ્વલિંગમાં જ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે એ સિવાયના અન્ય ભાલિંગમાં નહીં.
(૭) ચારિત્રદ્વાર--ચારિત્રની અપેક્ષા કયા ચારિત્રમાં સિદ્ધ થાય છે ? પ્રત્યુત્પન્નનયની અપેક્ષા યથાખ્યાત ચારિત્રમાં સિદ્ધ થાય છે, તે જ ભવમાં પહેલા અનુભવેલા ચારિત્રની અપેક્ષા કઇ સામાયિક, સૂક્ષ્મસામ્પરાય અને યથાખ્યાત ત્રણ ચારિત્ર વાળા હોય છે. કાઈ ચાર-સામાયિક, ઈંદ્યોપસ્થાપના સૂક્ષ્મસામ્પરાય અને યથાખ્યાત ચારિત્રવાળા હૈાય છે. કાઇ સામાયિક, છેદેો
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨