Page Text
________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.८ सू.५० पञ्चज्ञानानां मध्ये वैशिष्टयादिकम् ८०९ सम्प्रति-तेषां पञ्चानां मध्ये पूर्वपूर्वज्ञानापेक्षया - उत्तरोत्तरस्योत्कषादिकम्मतिपदयितुं प्रथमं मतिश्रुतज्ञानस्य विषयं प्ररूपयति- 'मइसुयनाणे' इत्यादि । मतिश्रुतज्ञानम् - मतिज्ञानं श्रुतज्ञानञ्च पूर्वोक्तस्वरूपम् असर्व पर्यवेषु न सर्व द्रव्यपर्यायेषु प्रवर्तते, अपितु द्रव्येषु सर्वेषु पर्तते । तथा च मतिश्रुतज्ञानयोवृत्तिः सर्वद्रव्येषु भवति, न तु सर्वद्रव्यपर्यायेष्विति भावः । मतिज्ञानं श्रुतज्ञानश्च सर्वाण्येव द्रव्याणि विषयतया - ऽवगाहते जानाति, न तु सर्वद्रव्यपर्यायान् किञ्चिदेव द्रव्यपर्यायान जानातीति बोध्यम् । द्रव्याणि च धर्माधर्माकाशकाल पुद्गलजीवरूपाणि पूर्वोक्तानि अवगन्तव्यानि । तत्रापि देशत एव मतिज्ञानम्, द्रव्याणि जानाति, न तु सर्वतः । श्रुतज्ञानन्तु सर्वतश्व द्रव्याणि जानाति, अतएव - मतिज्ञानापेक्षया श्रुतज्ञानस्य वैशिष्टय मवसेयम् ॥५०॥
गई और उसके बाद क्रम से मतिज्ञान आदि का निरूपण किया गया, अब उन पांचों ज्ञानों में पूर्व-पूर्व की अपेक्षा आगे-आगे वाले ज्ञान का उत्कर्ष प्रतिपादन करने के लिए सर्वप्रथम मति और श्रुत ज्ञान के विषय का कथन करते हैं ।
मतिज्ञान और श्रुतज्ञान सभी द्रव्यों को तो जानते हैं परन्तु सब पर्यायों को नहीं जानते । इस प्रकार मतिश्रुतज्ञान का व्यापार समस्त द्रव्यों में होता है, मगर समस्त पर्यायों में नहीं । मतिज्ञान और श्रुतज्ञान सब द्रव्यों को विषय करते हैं मगर सब पर्यायों को नहीं - थोडे पर्यायों को ही जानते हैं । धर्म, अधर्म, आकाश, काल, पुद्गल और जीव, ये छह द्रव्य हैं, जिनका कथन पहले किया जा चुका है । मतिज्ञान द्रव्यों को देशतः जानता है, श्रुनज्ञान सर्वतः जानता है, अतएव मतिज्ञान की अपेक्षा श्रुतज्ञान विशिष्ट है ||५० ॥
નું પ્રધાન કારણ હાવાથી કેવળજ્ઞાનની પહેલાં પ્રરૂપણા કરી અને ત્યાર પછી ક્રમથી મતિજ્ઞ।ન આદિનુ નિરૂપણ કર્યું. હવે તે પાંચે જ્ઞાનામાં પૂર્વ-પૂર્વની અપેક્ષાએ ઉત્તર-ઉત્તરવાળા જ્ઞાનનાં ઉત્કષ પ્રતિપાદન કરવા માટે સર્વ પ્રથમ મતિ અને શ્રુતજ્ઞાનનાં વિષયનું કથન કરીએ છીએ
મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન બધાં દ્રન્યાને તેા જાણે છે પરંતુ બધાં દ્રબ્યાનાં બધાં પર્યાયને જાણતા નથી. આ રીતે મતિ શ્રુતજ્ઞાનના વ્યાપાર બધાં દ્રવ્યા માં થાય છે પણ બધાં પર્યાયામાં નહી... મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન બધા દ્રબ્યાને વિષય બનાવે છે. પર`તુ બધા પર્યાયને નહીં થાડા પાંચા ને જ જાણે છે ધમ, ધમ, આકાશ, કાલ, પુદ્ગલ અને જીવ મા છ દ્રવ્ય છે. જેમનુ થન
त० १०२
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |