Page Text
________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ.८. सू.४६ अवग्रहस्य मेदद्वय निरूपणम्
७८५
सूत्रे चोक्तम्- 'से किं तं अत्युग्गहे - अत्युग्गहे छव्विहे पण्णत्ते, तं जहा सोइंदिय आथुग्गहे, चक्खिदिए अत्युग्गहे घार्णिदिय अस्थुग्महे, जिम्भिदिय अत्युग्गहे फासिंदिय अत्युग्गहे नो इंदिय अत्युग्गहे' इति । अथ कोडसावविग्रहः ? अथवग्रहः षड्विधः प्रज्ञप्तः उद्यथा - श्र - श्रोत्रेन्द्रियार्थावग्रहः चक्षुरिन्द्रियार्थावग्रहः प्राणेन्द्रियार्थावग्रहः जिवेन्द्रियार्थविग्रहः स्पर्शनेन्द्रियार्थावग्रह नो इन्द्रियार्थाविग्रहः । ततः पूर्वच्चापि नन्दित्रे २९ सूत्रेचोक्तम्- 'से किं तं जणुम्हे ? जणुन हे चउच्यि पण्णत्ते, तं जहा- सोइंदियवंजणुग्गहे घार्णिदिश जग्गहे जिभिदियवंजणुग्गद्दे, फासिंदियर्वजणुग्गहे से तं जग्गहे, इति । अथ कोऽसौ व्यञ्जनादग्रहः १ व्यञ्जनावग्रहश्चतुर्विधः पज्ञप्तः तद्यथा-श्रोत्रेन्द्रिपव्यञ्जनावग्रहः प्राणेन्द्रियन्नञ्जनावग्रहः जिह्येन्द्रियव्यञ्जनावग्रहः स्पर्शनेन्द्रियव्यञ्जनावग्रहः स एष व्यञ्जनावग्रहः इति । तत्र केवलम् - उपसंहाररूपेणैवाग्रहस्य कथनेन तदुपलक्षणतथाऽर्थे हावायचारणाभेदा अपि संग्राह्याः । ४६ ।
श्रुति ( मतिज्ञान) दो प्रकार का कहा गया है, यथा-अर्थावग्रह और व्यंजनावग्रह |
नन्दसूत्र के ३० वें सूत्र में कहा है- अर्थावग्रह कितने प्रकार का है ? उत्तर - अर्थावग्रह छह प्रकार का है, यथा-श्रोत्रेन्द्रिय अर्थावग्रह, चक्षुरिन्द्रिय- अर्थावग्रह, घ्राणेन्द्रिय-अर्थावग्रह, जिवेन्द्रिय-अर्थावग्रह, स्पर्शनेन्द्रिय- अर्थावग्रह और नोहन्द्रिय- अर्थावराह ।
इससे पहले भी नन्दीमुत्र के २९ वे सूत्र में कहा है - व्यंजनावग्रह के कितने भेद हैं ? व्यंजनावग्रह के चार भेद हैं-श्रोत्रेन्द्रिय व्यंजनात्रग्रह, घाणेन्द्रिय व्यंजनावग्रह, जिवेन्द्रिय व्यंजनावग्रह और स्पर्शेन्द्रिय व्यंजनावग्रह, ।
નન્દીસૂત્રના ૩૦માં સૂત્રમાં કહ્યું છે અર્થાવગ્રહ કેટલા પ્રકારના છે ? ઉત્તર-અવગ્રહ છ પ્રકારમા છે જેમકે શ્રોત્રેન્દ્રિય અર્થાવગ્રહ, ચક્ષુરિન્દ્રિય, અર્થાવગ્રહ, ધ્રાણેન્દ્રિય અર્થાવગ્રડ, જિહ્વેન્દ્રિય અર્થાવગ્રહ સ્પર્શેન્દ્રિય અર્થાવ ગ્રહ અને અન્દ્રિય અર્થાવગ્રડુ
આથી પહેલા નન્દીસૂત્રના ૨૯માં સૂત્રમાં કહ્યુ છે વ્યંજનાવગ્રહના કેટલા ભેદ છે ? વ્યંજનાવગ્રહના ચાર ભેદ છે શ્રોત્રેન્દ્રિયયંજનાવગ્રહ, ધ્રાણેન્દ્રિયન્યજનાવગ્રહ, જિહવેન્દ્રિયન્ય જનાપથડ અને સ્પર્શેન્દ્રિયવ્ય જનાવગ્રહ,
त० ९९
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |