Page Text
________________
७३४
तत्त्वार्यसूत्रे विना न भवन्ति चरणगुणाः । अगुणिनो नास्ति मोक्षो नास्त्यमोक्षस्य निर्वाणम् ॥१॥ इति, सम्यक्त्वं तावत्-त्रिविधं भवति, दर्शनसम्यक्त्वम्, ज्ञानसम्यक्त्वम्, चारित्र सम्यक्त्वञ्चति ॥ उक्तश्च-स्थानाङ्गे ३ स्थाने ४ उद्देशके-तिविहे सम्मे पण्णत्ते, तं जहा-नाणसम्मे दंसणसम्मे चरित्तसम्मे' इति, त्रिविधं सम्यक्त्यम्प्रज्ञप्तम्, तद्यथा-ज्ञानसम्यक्त्वम्, दर्शनसम्यक्त्वम्, चारित्रसम्यक्त्वम्, इति । तत्रापि सम्यग्दर्शनं द्विविधम्भवति । निसर्गसम्यग्दर्शनम्-अभिगमसम्यग्दर्शनश्वेति । तत्र-निसर्ग सम्यदर्शनमपि द्विविधम् प्रतिपाति च-अप्रतिपाति चेति । एवम् अभिगमसम्यग्दर्शनमपि द्विविधम्, प्रतिपाति च अप्रतिपातिचेति । उक्तश्च स्थानाङ्गे २ स्थाने १ उद्देशे-'सम्मदंसणे दुविहे पणत्ते, तं जहा-णिसग्ग
'जो सम्यगदर्शन से रहित है उसे ज्ञान नहीं होता और ज्ञान के अभाव में चारित्र रूप गुण अथवा चारित्र अर्थात् मूलगुण और गुण अर्थात् उत्तरगुग नहीं होते। गुगहीन को मोक्ष प्राप्त नहीं होता और मोक्ष प्राप्त हुए विना निर्वाण प्राप्त नहीं होता ॥१॥
सम्यक्त्व तीन प्रकार का है-दर्शनसम्पकाव, ज्ञानसम्यक्त्व, और चारित्रप्सम्यक्त्व। स्थानांग सूत्र के तीसरे स्थानक के चौथे उद्देशक में कहा है-'सम्यक्त्व तीन प्रकार का है-ज्ञान सम्यक्त्व, दर्शनसम्यरत
और चारित्रसम्यकस्य ।' इसमें भी सम्यग्दर्शन दो प्रकार का हैनिसर्ग सम्पगदर्शन और अभिगम सम्पग्दर्शन | निसर्ग सम्यग्दर्शन भी प्रतिपाती और अपतिपाती के भेद से दो प्रकार का है। इसी प्रकार प्रतिपाती और अप्रतिपाती के भेद से अभिगम सम्यग्रदर्शन भी दो प्रकार का है। स्थानांग स्त्र के दूसरे स्थान के प्रथम उद्देशक में कहा
જે સમ્યક્દર્શનથી રહિત છે તેને જ્ઞાન લાધતું નથી અને જ્ઞાનના અભાવમાં ચારિત્ર રૂષ ગુણ અથવા ચારિત્ર અર્થાત્ મૂળગુણ અને ગુણ અર્થાત ઉત્તરગુણ હતાં નથી નિર્ગુણને મોક્ષ પ્રાપ્ત થતું નથી અને મોક્ષ પ્રાપ્ત થયા વગર નિર્વાણ પ્રાપ્ત થતું નથી
સમ્યકત્વ ત્રણ પ્રકારનું છે-દર્શનસમ્યકત્વ, જ્ઞાનસમ્યકત્વ અને ચારિત્રસમ્યકત્વ. સ્થાનાંગસૂત્રના ત્રીજા સ્થાનકના ચોથા ઉદ્દેશકમાં કહ્યું છે સમ્યકત્વ ત્રણ પ્રકારના છે જ્ઞાનસમ્યક્ત્વ, દર્શનસમ્યકત્વ અને ચરિત્રસમ્યકત્વ એમાં પણ સમ્યગ્દર્શન બે પ્રકારના છે–નિસર્ગ સમ્યક્દર્શન અને અભિગમ સમ્યક્દર્શન નિસગ સમ્યક્દર્શન પણ પ્રતિપાતી અને અપ્રતિપાતીના ભેદથી બે પ્રકારના છે. એવીજ રીતે પ્રતિપાતી અને અપ્રતિપાતીના ભેદથી અનિગમ સમ્યક્દર્શન પણ બે પ્રકારનું છે. સ્થાનાંગ સૂચના બીજા સ્થાનના પ્રથમ ઉદેશકમાં કહ્યું છે સમ્યક
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |