Page Text
________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.८ सू.३२ भावव्युत्सर्गतपसः निरूपणम् ०१
मूलम्-भावविउस्सग्गतवे तिविहे, कसायसंसारकम्मविउस्सग्ग भेयओ ॥३२॥
छाया-मातव्युत्सर्गतपस्त्रिविधं कषाय संसार-कम व्युत्सर्गभेदतः-"३२॥
तत्वार्थदिपीका-पूर्व ताबद्-द्रव्यव्युत्सर्गतपश्चतुर्विधं सविस्तरं प्ररूपितम् सम्मति-भाव्युत्सर्ग तपः प्ररूपयितुमाह-'भावविउस्सग्ग तवे-" इत्यादि । भावव्युत्सर्ग तपः-भावस्य कषायादे व्युत्सर्गः विशेषेणोत्कृष्टभावनया त्यागोभावव्युत्सर्ग स्तद्रूपं तपो भावव्युत्सर्गतपः खल त्रिविधं भवति । तद्यथा-कषायव्युत्सर्गतपः १ संसारव्युत्सर्गतपः२ कमव्युत्सर्ग तपश्च ३ इत्येवं विविध भावव्युत्सर्ग तपो भवति । तत्र-कपायानां क्रोधादेर्भावस्य व्युत्सर्गः परित्यागः कषाय. व्युत्सर्ग स्तद्रूप सपः कषायव्युत्सर्ग तप उच्यते । एवं-संसारस्य नरक-तिर्यगमनुष्य-देवगतिरूपस्य व्युत्सर्गः संसारव्युत्सर्ग तप उच्यते । एवं-कर्मणां ज्ञानावरणाघष्टविधानां व्युत्सर्गः परित्यागः कर्मव्युत्सर्ग स्तद्रूप तपः कर्मव्युत्सर्गतप उच्यते ॥३२॥ व्युत्सर्ग और (३) कर्मव्युत्सर्ग ॥३२॥
तत्वार्थदीपिका-पहले द्रव्यव्युत्सर्ग का विस्तारपूर्वक प्ररूपण किया गया, अब भावव्युत्तर्गतप की प्ररूपणा करते हैं
कषाय आदि भाव का व्युत्सर्ग करना अर्थात् उत्कृष्ट भावना से विशिष्ट त्याग करना भावव्युत्सर्ग तप कहलाता है। इस तप के तीन भेद हैं -कषायव्युत्सर्गतप, संसारव्युत्सर्ग तप और कर्मव्युत्सर्ग तप क्रोध आदि कषायभाव का त्याग करना कषायच्युत्सर्ग तप कहलाता है। नरकगति तिर्यंचगति मनुष्यगति और देवति रूप चतुर्विध संसार का त्याग करना संसारव्युत्सर्गतप कहलाता है और ज्ञानावरण आदि आठ प्रकार के कर्मों का त्याग करना कमव्युत्सर्ग तप कहलाता है॥३२॥ संसा२०युत् (२) अर (3) भव्युत्सम ॥ ३२ ॥
તત્ત્વાર્થદીપિકા–પહેલા દ્રવ્યયુત્સર્ગનું વિસ્તારપૂર્વક પ્રરૂપણ કર્યું. હવે ભાવવ્યુત્યર્ગતપની પ્રરણા કરીએ છીએ
કષાય આદિ ભાવને વ્યુત્સર્ગ કરો ભાવવ્યુત્સર્ગ તપ કહેવાય છે આ તપના ત્રણ ભેદ છે-કષાયવ્યત્સર્ગતપ, સંસારડ્યુત્સર્ગતપ અને કર્મવ્યુત્સર્ગતપ
ક્રોધ આદિ કષાય ભાવને ત્યાગ કરવો કષાયબ્રુત્સર્ગતપ કહેવાય છે. નરક ગતિ, તિર્યંચગતિ, મનુષ્યગતિ અને દેવગતિરૂપ ચતુર્વિધ સંસારને ત્યાગ કરે સંસાર વ્યુત્સર્ગતપ કહેવાય છે અને જ્ઞાનાવર આદિ આઠ પ્રકારના કર્મોને ત્યાગ કરવો કર્મયુત્સર્ગતપ કહેવાય છે. ૩૨ છે
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |