________________
तत्त्वार्थसूत्रे सविस्तरं मरूपितम्, सम्पति-क्रममाप्तस्य तृतीयस्य भिक्षाचर्या नामक तपसः स्वरूपं सभेदं प्ररूपयितुमाह मिक्खायरिया तवे अणेगविहे, दव्याभिग्गह चराइभेदओ' इति मिक्षाचर्या तपः वृत्तिपरिसंख्यानरूपम् 'अमुकस्थाने अमुककाले अमुक वस्तु ग्रहीष्यामि' इत्यादिरीत्याऽभिग्रहपूर्वक भिक्षाटनरूपं तपथरणम् अनेकविधं भवति । तद्यथा-द्रव्याभिग्रहचरादि भेदतः, द्रव्यामिप्रहचरः १ आदिना क्षेत्राभिग्रहचरः २ कालाभिग्रहचरः ३ भावाभिग्रहचरः ४ उत्क्षिप्तचर: ५ निक्षिप्तचरः ६ उत्क्षिप्तनिक्षिप्तचरः ७ निक्षिप्तोरिक्षप्तचरः ८ वत्यमानचरः९ संहियमानचरः१० उपनीचरः११ अपनीतचरः१२ उपनीतापनीतचरः १४ संसृष्टचरः १५ असंमृष्ट चरः१६ तज्जातसंसृष्टचरः १७ अज्ञातचर:१८ मौनचरः १९ दृष्टलाभिकः २० अदृष्टलाभिकः २१ पृष्टलाभिकः २२ अपृष्टसविस्तर प्ररूपण किया गया अब क्रमप्राप्त तीसरे भिक्षाचर्या नामक तप का भेदों सहित स्वरूप प्रदर्शित करते है
भिक्षाचयाँ तप का दूसरा नाम वृत्तिपरिसंख्यात है । 'अमुक स्थान में' अमुक वस्तु ही ग्रहण करूंगा 'इत्यादि रूप से अभिग्रह करके भिक्षाटन करना भिक्षाचर्या तप कहलाता है । यह तप द्रव्याभिग्रहचर आदि के भेद से अनेक प्रकार का है, यथा (१) द्रव्याभिग्रइचर (२) क्षेत्राभिः ग्रहचर (३) कालाभिग्रहचर (४) भावाभिग्रहचर (५) उरिक्षप्तचर (६) निक्षिप्तचर (७) उत्क्षिप्तनिक्षिप्तचर (८) निक्षिप्त उत्क्षिप्तचर (९) घर्त्यमानचर (१०) संहियमाणचार (११) उपनीतचर (१२) अपनीतचर (१३) उपनीतापनीतधर (१४) अपनीतोपनीतचर (१५) संसृष्टचर (१६) असंमृष्ट वर (१७) तनातसंसृष्टचर (१८) अज्ञातचर (१९) मौनचर (२०) दृष्टलाभिक (२१) अदृष्टलाभिक (२२) पृष्टलाभिक સવિસ્તર પ્રરૂપણ કરવામાં આવ્યું હવે કેમપ્રાપ્ત ત્રીજા ભિક્ષાચર્યા નામક તપ નું ભેદો સહિત સ્વરૂપ પ્રદર્શિત કરીએ છીએ
ભિક્ષાચર્યા તપનું બીજુ નામ વૃત્તિપરિસંખ્યાત છે. અમુક સ્થાનમાં અમુક કાળમાં, અમુક વસ્તુ જ ગ્રહણ કરીશ ઈત્યાદિ રૂપથી અભિગ્રહ કરીને ભિક્ષાટન કરવું ભિક્ષાચર્યા તપ કહેવાય છે. આ તપ દ્રવ્યાભિગ્રહચર આદિ ના ભેદથી અનેક પ્રકારના છે જેમકે -(૧) દ્રવ્યાભિગ્રહચર (૨) ક્ષેત્રાભિગ્રહ २२ (3) सालिडय२ (४) भावामिडय२ (५) क्षिसयर (६) निक्षिसयर (७) क्षिनिक्षितयR (4) निक्षिप्त क्षिप्तयR (6) पत्य मानय२ (१०) (१६) असुटय२ (१७) domसष्टय२ (१८) अज्ञातयर (१८) मौनयर (२०) द्रालि (२१)मद्रष्टसालि (२२) पृष्टानि (२३) अष्टालि
श्री तत्वार्थ सूत्र : २