________________
६१२
तत्त्वार्थस्त्रे रति तस्य स आहारः प्राप्तावमोदरिका-पादोनमात्रन्यूनतया प्राप्तेवाऽवमोरिका भाप्तावमोदरिका व्यपदिश्यते । एवम्-एकत्रिंशत्कुक्कुटाण्डकपमाणमात्रान् कवलान् यः पुरुष आहरति तस्य आहारः किश्चिदनावमोदरिका कवलैक न्यूनाऽवमोदरिका तपस्या भवति, किन्तु-द्वात्रिंशत् कवलममाणमात्रान् कवलान् य आइरति तस्य पुरुषस्य स आहारः प्रमाण माप्ताहारत्वात् अबमोदरिका तपो न भवति । अपितु-एकेनाऽपि कवलेन ऊनमाहारमाहरन् श्रमणो निग्रन्थो न प्रकामरसभोजी भवतीति वक्तुं पार्यते। तथा च-जघन्याऽवमोदारिकारूपा तपस्यां कुर्वन् श्रमणो निर्ग्रन्थः प्रकामभोजीति न वक्तुं शक्यते, इत्येवं रीत्या भक्तपान द्रव्यावमोदरिका तपोऽनेकविधं भवतीति बोध्यम् उक्तश्चौपपातिके ३० सूत्रेसे कि तं भत्तपाणदव्योमोयरिया-? भत्तपाण दवयोमोयरिया-अणेग विहा पण्णत्ता, तं जहा-अट्ठकुक्कुडियंडगप्पमाणमेत्ते कवले आहरमाणे अवड्डोमोयरिया-२ सोलस कुक्कुडियंडगप्पमाणमेत्ते कवले आहरमाणे दुभागपत्तोमोयरिया-३ चउबीसं कुक्कुडियंडगप्पमाण. मेत्ते कवले आहरमाणे पत्तोमोयरिया-४ एक्कत्तीसं कुक्कुडियंडग इसी प्रकार चौबीम कवल का आहार करने वाले को प्राप्त अवमोदरिका तप होता है। जो पुरुष इकतीस कवल का आहार करता है, उसका तप किंचिदून (कुछकम) अनोदी तप कहलाता है। किन्तु जो पुरुष बत्तीस कवल प्रमाण आहार करता है, उसका आहार प्रमाण प्राप्त (पूर्ण) होने से अवमोदरिका तप नहीं कहा जा सकता। जो श्रमण या श्रमणोपासक परिपूर्ण आहार से एक ही कवल कम खाता है उसी के विषय में ऐसा कहा जा सकता है कि यह प्रकामरस भोजी नहीं है। इस प्रकार भक्तपान द्रब्य-अवमोदरिका तप अनेक प्रकार का होता है। औपपातिक सूत्र में कहा है
વીસ કેળીયાને આહાર કરનારને પ્રાપ્ત અવમોદરિકા તપ હોય છે જે પુરૂષ એકત્રીસ કેળીયાને આહાર કરે છે તેનું તપ કિંચિઠ્ઠન (ડું છું) ઉતરી તપ કહેવાય છે, પરંતુ જે પુરૂષ બત્રીસ કેળીયા પ્રમાણ આહાર કરે છે તેને આહાર પ્રમાણ પ્રાપ્ત (પૂર્ણ) હેવાથી અમેરિકા તપ કહી શકાય નહીં. જે શ્રમણ અથવા શ્રમણોપાસક પરિપૂર્ણ આહારથી એક કોળી પણ ઓછું ખાય છે તેના જ સંબંધમાં એમ કહી શકાય કે આ પ્રકામ રસ ભેજી નથી. આવી રીતે ભક્ત પાનદ્રવ્ય અવમેદરિકા તપ અનેક પ્રકારના હોય છે. પાપાતિક સૂત્રમાં કહ્યું છે
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
