________________
तत्त्वार्थसूत्रे ऽप्रशस्तभेदाद् द्विविधः ६ लोकोपचारविनयस्तु- उपचरणमुपचारः लोकबिषय श्रद्धानपूर्वक नम्रता विशेषलक्षणो विलक्षणोव्यवहारः सचाऽसौ विनयश्चेति लोकोपचारविनयः । स च-सप्तविधः, अभ्यासवृत्तिता-परिच्छन्दानुवर्तिताऽऽदिभेदात ७ । विनयस्य सविस्तरं भेदानुभेदरूपं वर्णनम्-'औपपातिक' सूत्रस्य मत्कृतायां 'पीयूषवर्षिगी' टोकायां त्रिंशत्तमसूत्रव्याख्यायां (पृष्ठ-२५७४२७२) विलोकनीयम् ॥६४॥ ____ तत्वार्थनियुक्ति:-पूर्व तावत्-पड विधाऽऽभ्यन्तरतपसः प्रथमोपात्तस्य प्रायश्चित्तस्याऽऽलोचन-पतिक्रमणादि दशभेदानां प्ररूपणं कृतम्, सम्प्रति क्रमप्राप्तस्य द्वितीयस्य विनयरूपाभ्यन्तरतपसः प्ररूपणं कर्तुमाह-'विणए सत्तविहे, णाण-दसण-चरित्त-मण-बह-काय-लोगोंवयारभेयओ' इति । विनय. स्ताक्त पूर्वोक्त स्वरूपो ज्ञानावरणाद्यष्टविधकमरजोराशि विनाशक नम्रता विशेष:
लोक विषयक श्रद्धापूर्वक नम्रता होना लोकोपचार विनय है। इसके सात भेद हैं-अभ्यासनवृत्तिता अर्थात् गुरू के निकट में रहना, परछन्दानुवर्तितो दूसरे की इच्छा को समझकर उसके अनुसार कार्य करना आदि।
विनय का विस्तार पूर्ण भेदानुभेद सहित वर्णन 'औपपातिक' मन की मेरे द्वारा रचित 'पीयूषवर्षिणी' टीका में, तीसवें सत्र की व्याख्या में देखना चाहिए ॥ ६४।
तत्वार्थनियुक्ति-छह प्रकार के आभ्यन्तर तप में परिगणित प्रथम भेट प्रायश्चित्त के आलोचन प्रतिक्रमण आदि दस भेदों का वर्णन पूर्वसूत्र में किया गया, अब क्रमप्राप्त द्वितीय आभ्यन्तर तप विनय की प्ररूपणा करते हैं
લેકવિષયક શ્રદ્ધાપૂર્વક નમ્રતા હેવી લોકોપચારવિનય છે. આના સાત ભેદ છે-અભ્યાસવૃત્તિતા અર્થાત્ ગુરૂની સાંનિધ્યમાં રહેવું પરછન્દાનુવન્નિતાબીજાની ઈચ્છાને સમજી લઈ ને તદ્ અનુસાર કાર્ય કરવું વગેરે.
વિજયનું વિરતારપૂર્વક ભેદાનભેદ સહિત વર્ણન “પપાતિક સૂત્રની મારા વડે રચાયેલી પીયૂષવર્ષિણી” ટીકામાં, ત્રીસમાં સૂત્રની વ્યાખ્યામાં જઈ લેવા ભલામણ છે. ૬૪
તત્વાર્થનિયુક્તિ-છ પ્રકારના આભ્યન્તર તપમાં પરિણિત પ્રથમ ભેદ પ્રાયશ્ચિત્તના આલેચન પ્રતિક્રમણ આદિ દશ ભેદોનું વર્ણન પૂર્વસૂત્રમાં કરવામાં આવ્યું, હવે ક્રમ પ્રાપ્ત દ્વિતીય આભ્યતર તપ વિનયની પ્રરૂપણ કરીએ છીએ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨.
