Page Text
________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७ सू.५९ चारित्रभेदनिरूपणम्
४४३
कालादारभ्य मरणकालपर्यन्तं तिष्ठति प्रथमाऽन्यतीर्थकृतोः शिष्याणां - सामान्य सामायिकपर्यायच्छेदो विशुद्धतर सर्व सावद्ययोगविरत समयस्थानं विविक्ततरमहाव्रतारोपणं छेदोपस्थापनीयचारित्रम् । पूर्वपर्यायच्छेदे सति-उत्तरपर्यायेउपस्थापनम्, तच्चापि द्विविधम् निरतिचारसाविचारभेदतः, तत्र - शिक्षकस्य निरविचार छेदोपस्थापनीयमधीत विशिष्टाऽध्ययन विदो मध्यमतीर्थकर शिष्यो बा यदा - चरमतीर्थकर शिष्याणां सविधे - उपतिष्ठते, सातिचार छेदोपस्थापनीयन्तु विनिष्टमूळ गुणस्य पुन तारोपणाद्भवति । तथा चे उदुभयमपि सातिचारं निरतिमें यावज्जीविक समाधिकचारित्र होता है । वह दीक्षा अंगीकार करने के समय से लगाकर मरणकाल पर्यन्त रहता है। प्रथम और अन्तिम तीर्थंकरों के शासन में शिष्यों के सामान्य पर्याय का छेद होना, विशुद्धतर सर्वसावद्ययोगविरति में स्थित होना और विविक्ततर महाव्रतों में आशेषण करना छेदोपस्थापनीयचारित्र कहलाता है । तात्पर्य यह है कि पूर्व पर्याय का छेद होकर उत्तर पर्याय में स्थापित करना छेदोपस्थापन है । उसके भी दो भेद हैं- निरतिचार और सातिचार | जिसने विशिष्ट अध्ययन का अध्ययन कर लिया है उसको तथा जब मध्यम तीर्थंकर का कोई शिष्य वरम तीर्थंकर के शिष्यों के पास जाता है तब निरतिचार छेदोपस्थापन चारित्र कहलाता है । जिस साधु का मूलगुण नष्ट हो जाता है उसे पुनः प्रव्रज्या देकर व्रतों में आरोपित किया जाना सातिचार छेदोपस्थापन चारित्र है । इस कारण यह दोनों अर्थात् सातिचार और निरतिचार छेदोपस्थापन चारित्र प्रथम
શના શાસનમાં યાત્ર જીવિક સામાયિક ચારિત્ર થાય છે તે દીક્ષા અંગીકાર કરવાના સમયથી માંડીને મરણકાળ પર્યંત રહે છે. પહેલા અને છેલ્લા તીર્થંકરના શાસનમાં શિષ્યના સામાન્ય પર્યાયના છેદ, વિશુદ્ધતર થવા, સર્વીસાવદ્ય ચૈાગ વિરતિમાં સ્થિત હાવું અને વિક્તિતર મહાવ્રતામાં આરા પણ કરવું Àાપસ્થાપનીય ચારિત્ર કહેવાય છે. તાત્પર્ય એ છે કે પૂ પર્યાયમાં સ્થાપિત કરવુ છેકે પસ્થાપન છે. તેના પણ એ ભેદ છે-નિરતિચાર અને સાતિચાર જેણે વિશિષ્ટ અધ્યયનના અભ્યાસ કરી લીધે છે તેને તથા જ્યારે મધ્યમતીથ‘કરના કાઈ શિષ્ય ચરમતીથ કરના શિષ્યેાની પાસે જાય છે ત્યારે નિરતિચાર છેઢાપસ્થાપન ચારિત્ર કહેવાય છે. જે સાધુને મૂળગુણુ નષ્ટ થઈ જાય છે તેને ફરીવાર દીક્ષા આપીને વ્રતેમાં આરાપિત કરવું સાતિચાર છેદેપસ્થાપનચારિત્ર છે. આથી આ ખને અર્થાત્ સાતિચાર અને નિરતિચાર
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |