________________
४२८
तत्त्वार्थसूत्र बोध्या, यथा-मल्लीकुमारी स्वस्थामनुरक्तान पइपि भूमिपालान् विज्ञाय तेभ्यः संसारासारता पदय विनीय मोक्षाभिलाषं जनयामास । तथा चेक्तम्
यस्याः श्रवण पात्रेण मुक्ति वा-छा प्रजायते ।
संवेदिनी यथा मल्ली षड् नृपान् मत्यबोधयत् ॥१॥ निवेद्यते विषयभोगेभ्यो विरज्यते श्रोताऽनयेति निर्वेदिनी । तथाचोक्तम्
यदाकर्णनमात्रेण वैराग्यमुपजायते ।
निर्वेदिनी यथा शालिमद्रो वीरेण बोधितः॥१॥ यस्याः कथायाः श्रवणमात्रेणैव वैराग्यमुपजायते, सा निर्वेदिनी कथा धर्मकथा पोच्यते, यथा-भगवान् महावीरः शालिभद्र प्रतिबोधितवान् इति ॥५७॥
मूलम्-ससभूयगुणाहिगकिलिस्समाणा दिणएसु मित्तिप्पमोय कारुण्णामज्झत्थाई॥५८॥ कथा समझना चाहिए, जैसे कुमारी मल्ली ने छह राजाओं को अपने ऊपर अनुरक्त जान कर, उन्हें संसार की असारता दिखलाकर मोक्ष की अभिलाषा उत्पन्न की थी। कहा भी है
'जिस कथा के सुनने मात्र से मुक्ति की अभिलाषा उत्पन्न होती है. वह संवेदिनी कथा कहलाती है, जैसे मर की कुमारी ने छह राजाओं को प्रतिबोध दिया ॥१॥
जिस कथा के द्वारा श्रोता विषयभोगों से विरक्त होता है वह निवें दिनी कथा करलाती है। कहा भी है___जिस कथा के श्रवण मात्र से बैराग्य की उत्पत्ति होती है, वह निर्वेदिनी कथा कहलाती है, जैसे भगवान् महावीर ने शालिभद्र को प्रतियोष दिया ||५७॥ કુમારી મલલીએ છ રાજાએાને પોતાની ઉપર અનુરક્ત જાણીને, તેમને સંસારની અસારતા બતાવીને મેક્ષની અભિલાષા ઉત્પન્ન કરી હતી કહ્યું પણ છે
જે કથાને સાંભળવા માત્રથી મોક્ષની અભિલાષા ઉત્પન્ન થાય છે, તે સંદિની કથા કહેવાય છે, જેવી રીતે મલ્લીકુમારીએ ૬ (છ) રાજાઓને प्रतिमा माध्य.. ॥१॥
જે કથા દ્વારા શ્રેતા વિષયોથી વિરકત થાય છે તે નિર્વેદિની કથા કહેવાય છે કહ્યું પણ છે.
જે કથાના શ્રવણ માત્રથી વૈરાગ્યની ઉત્પત્તિ થાય છે, તે નિવેદિની કથા કહેવાય છે જેવી રીતે ભગવાન મહાવીરે શાલિભદ્રને ઉપદેશ આપે. પછા
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
