Page Text
________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७९.५७ सामान्यत: सर्ववतभावनानिरूपणम् ४१३
मूलम्-हिंसादिसु उभयलोगे घोरदुहं चउग्गइ भमणं च।५७। छाया-'हिंसादिषूभयकोके घोरदुःख-चतुर्गतिभ्र प्रणञ्च' ।।५७॥
तत्त्वार्थदीपिका--पूर्वमत्र माणातिपातादिविरमणलक्षणेषु पञ्चसु महावतेषु प्रतिव्रत मधिकृत्य पश्च पञ्च भावनाः प्ररूपिताः सम्प्रति-सामान्यतः सर्वव्रत. साधारणी भावनाः प्रतिपादयितु माह-'हिंसादिसु' इत्यादि । हिंसादिषु माणातिपाताऽनृत-स्तेयाऽब्रह्मचर्य-परिग्रहेषु पञ्च वक्ष्यमाणास्र वेषु उभयलोके, इहलोके-परलोके च नरकादिजन्मनि घोरदुःखं, तद्विपाकान्नरकादिषु तीव्र यात नाऽनुभवनं तद् भावयेत् । ज्ञानपूर्वकक्रियानुष्ठानेन हिंसादिषु ऐहिक-पारलौ. करना (२३) घाणेन्द्रिय के विषय पर राग न करना (२४) जिहवा इन्द्रिय के विषय पर राग न करना और (२५) स्पर्शेन्द्रिय के विषय पर राग न करना ॥५६॥ ___ 'हिंसादिसु उभरलोगे' इत्यादि।
सूत्रार्थ-हिंसा भादि पापों का सेवन करने पर इह-परलोक में घोर दुःख होता है और चारों गतियों में भ्रमण करना पडता है ॥५७।।
तस्वार्थदीपिका- पूर्व सूत्र में प्राणातिपातविरमण आदि पांच महाव्रतों में से प्रत्येक की पांच-पांव भावनाओं का प्ररूपण किया गया, अब सभी व्रतों के लिए समान भावनाओं का प्रतिपादन करते है।
हिप्ता आदि अर्थात् हिंसा, अनुन, अदत्तादान, अब्रह्मचर्य और परिग्रह, इन पांचों आस्रव का सेवन करने से इस लोक में तथा नारक आदि परलोक में घोर दुःख भुगतना पडता है, ऐसी भावना करनी चाहिए । तात्पर्य यह है कि जान-बुझ कर हिंसा आदि का आचरण ચક્ષુના વિષયમાં રાગ ન કર (૨૪) જીભ સ્વાદુ ઈન્દ્રિયના વિષયમાં રાગ ન કરવો અને (૨૫) સ્પર્શેન્દ્રિયના વિષયમાં રાગ ન કરવો છે ૫૬ છે ___ 'हिंसादिसु उभयलोंगे' त्या
સૂત્રાર્થ-હિંસા આદિ પાપોનું સેવન કરવાથી આલોક તેમજ પરલેકમાં ઘર દુઃખ થાય છે અને ચારે ગતિઓમાં ભ્રમણ કરવું પડે છે. આપણા
તત્ત્વાર્થદીપિકા-પૂર્વસૂત્રમાં પ્રાણાતિપાત વિરમણ આદિ પાંચ મહાતેમાંથી પ્રત્યેકની પાંચ-પાંચ ભાવનાઓનું પ્રરૂપણ કરવામાં આવ્યું, હવે બધાં વ્રતે માટે સમાન ભાવનાઓનું પ્રતિપાદન કરીએ છીએ
डिसा माहि पर्थात् डिसा, सन्त, महत्ताहान, मब्रह्मयय भने પરિગ્રહ આ પાંચે આવોનું સેવન કરવાથી આલેકમાં તથા નારક વગેરે પર લેકમાં ઘર દુખો ભેગવવા પડે છે એવી ભાવના રાખવી જોઈએ. કહેવાનો આશય એ છે કે ઈરાદાપૂર્વક હિંસા વગેરેનું સ્મરણ કરવાથી અહિક અને
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |