________________
१२२
तत्त्वार्यसूत्रे एवश्वाऽऽवश्यकार्थमेव संयमाय सप्तदशविधाय सर्वतो युगमात्रनिरीक्षाऽऽयु. क्तस्य शनैः शनैः स्थापित पदागति रीर्यासमितिः। हितमिताऽसन्दिग्धाऽनवद्या ऽर्थनियतभाषणं भाषासमितिः। अन्न-पान-रजोहरणो-पधि-यव-पात्रादीनां धर्मसाधनानां शय्यायाश्चो-गमोत्पादनैषणा दोषवर्जन मेषणासमितिरिति । उक्तश्च--
'उत्पादनो-दमैषण-धूमाऽङ्गार-प्रमाण-कारणतः।।
संयोजनाच्च विण्डं शोधयता मेषणासमिति-1॥१॥ इति । रजोहरणपात्रचीवरादीना-पीठफलकादीनाचाऽऽवश्यकार्थम् उदयकाले विलोक्य, प्रमृज्य च ग्रहण-स्थापनरूपाऽऽदाननिक्षेपणासमिति रुच्यते उक्तश्चकर निरवद्य एवं आगमानुकूल सत्य लथा असत्यामृषा (व्यवहार) भाषा बोलने वाले साघु की भाषासमिति होती है ॥२॥
इस प्रकार आवश्यक कार्य के लिए, सत्तरह प्रकार के संयम के लिए सामने चार हाथ प्रमाण भूमिका निरीक्षण करते हुए उपयोग पूर्वक धीरे-धीरे गमन करना ईयर्यासमिति है। हित, मित, असंदिग्ध अनवध और नियत अर्थवाली भाषा का प्रयोग करना भाषासमिति है। अन्न, पानी, रजोहरण आदि उपधि, वस्त्र, पात्र आदि मोपकरणों में उद्गम, उत्पादन एवं एषणा के दोषों से बचना एषणासमिति है। कहा भी है- जो मुनि उत्पादना, उद्गम, एषणा, धूम, अंगार, प्रमाण कारण, संयोजना आदि दोषों से विशुद्ध पिण्ड ग्रहण करता है, वह एषणा समिति से सम्पन्न होता है । १॥
रजोहरण. पात्र, वस्त्र, ढिा, पाटा आदिको अबश्यक प्रयोजन के लिए उदयकाल में अवलोकन करके एवं प्रमान करके ग्रहण करना નિરવદ્ય તથા આગમ-અgફળ સત્ય તથા અમય મૃા (૦૨વહાર) ભાષા બોલનારા સાધુની ભાષા સમિતિ છે જરા
આવી રીતે આવશ્યક કમને માટે, સત્તર પ્રકારના સંયમ માટે સામેની ચાર હાથ પ્રમાણ ભૂમિનું નિરીક્ષણ કરતા થકા, ઉપગ પૂર્વક ધીમે-ધીમે ગમન કરવું ઈસમિતિ છે, હિત, મિન, અસંદિગ્ધ, અનવદ્ય અને નિયત અર્થવાળી ભાષાને પ્રયાગ કર ભાષાસમિતિ છે. અનપાણી રજોહરણ આદિ ઉપધિ, વસ, પાત્ર આદિ ધર્મોપકરકમાં તથા ઉપાશ્રયમાં ઉદ્ગમ ઉત્પાદના તથા એષણના દેથી બચવું એષણસમિતિ છે કહ્યું પણ છે-જે મુનિ ઉત્પાદના, ઉદુગમ, એષણધૂમ, અંગાર પ્રમાણુ કારણ સંજના આદિ દેશથી “વિશુદ્ધ પિણ્ડ ગ્રહણ કરે છે તે એષણસમિતિની સંપન્ન હોય છે.
૨જોહરણ, પાત્ર, વસ્ત્ર પીઠ પાટ વગેરેને આવશ્યક પ્રયોજન માટે ઉદયકાળમાં અવકન કરીને અને પ્રમાર્જન કરીને લે તથા મુકે આદાન
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
