Page Text
________________
कल्पमञ्जरी टीका
सत्कारितदोहदा, तथा-सम्मानितदोहदा=इष्टवस्तुपदानेन सम्मानितदोहदा सती तस्य गर्भस्य अनुकम्पनार्थाय
रक्षणार्थाय यतं यतनासहितं यथा स्यात्तथा तिष्ठति, यतम् आस्ते उपविशति, यतं स्वपिति-शेते, आहारमपि च श्रीकल्प
खलु नातिशोतं, नात्युष्णं, नातितिक्तम् , नातिकटुकं, नात्यम्लम् , नातिमधुरम् , नातिस्निग्धम् , नातिरूक्षम् ,
नात्याम् , नातिशुष्कम् आहरति-भुङ्क्ते । किंबहुना? य आहारस्तस्य गर्भस्य हित मेधादिवृद्धिकारकः, ॥५५९|| मित परिमितः-अधिकभोजनाभावात् , पथ्यः अरोगकारकः, पोषक: पुष्टिकारको देशे काले च=देशानुसारेण
कालानुसारेण च भवति, तम् देशकालानुसारिहितमितपथ्यपोषकरूपम् आहारम् आहरन्ती भुञ्जाना नातिचिन्ताभिः चिन्तातिशयराहित्येन, नातिशोकै अत्यन्तशोकपरिवर्जनेन, नातिमोहे: अत्यधिकमोहवर्जनेन, स्वीकार राजा ने मधुर वचनों से किया और आदर-प्रेम के साथ उनकी पूर्ति की। तथा वह सम्मानितदोहदा हो गयी; क्यों कि राजाने उसे इष्ट वस्तु का प्रदान किया। __इस प्रकार दोहदों के पूर्ण होने पर त्रिशला क्षत्रियाणी गर्भ की अनुकम्पा-रक्षा के लिए यतनापूर्वक खड़ी होतीथी, यतनापूर्वक बैठती थी तथा यतनापूर्वक सोती थी, वह न अधिक शीत, न अधिक उष्ण, न अधिक तिक्त (चरका), न अधिक कडुवा, न अधिक खट्टा, न अधिक मीठा, न अधिक स्निग्ध (चिकना), न अधिक रूक्ष (लखा), न अधिक आर्द्र (गीला) और न अधिक सूखा आहार करती थी। अधिक कहने से क्या लाभ? जो आहार उस गर्भ के लिए हित-मेधा-धारणाबुद्धि आदि बढाने वाला, मित-अधिक भोजन के अभाव से परिमित, पथ्य-आरोग्यकारी और पुष्टिकर होता, तथा देश के अनुकूल और काल के अनुकूल होता, वही देश-काल के अनुरूप, हित, मित और पथ्य गर्भ-पोषक आहार करती थी। वह त्रिशला क्षत्रियाणी न अतिचिन्ता करती थी, न अतिशोक સત્કારિતદોહદા થઈ ગયા, કારણ કે તેના દેહદોને સ્વીકારે રાજાએ મધુર વચનથી કર્યો અને આદર-પ્રેમ સાથે તેની પૂર્તિ કરી તથા તે સંમાનિતદોહદા થઈ ગયાં, કારણ કે રાજાએ તેને ઈચ્છિત વસ્તુ આપી.
આ રીતે દોહદો પૂર્ણ થતાં, ત્રિશલા ક્ષત્રિયાણી ગર્ભની અનુકંપા-રક્ષાને માટે યતનાપૂર્વક ઉભાં થતાં, યતનાપૂર્વક બેસતાં, અને યતનાપૂર્વક સૂતાં હતાં. તે ન વધારે ઠંડા. ન વધારે ગરમ, ન વધારે તીખા, ન વધારે કડવો, ન વધારે ખાટો, ન વધારે મીઠ, ન વધારે સ્નિગ્ધ (ચીકણા) ન વધારે લુખે, ન વધારે ભીને, અને ન વધારે સૂકો એવો આહાર લેતાં હતાં. વધુ શું કહીએ? જે આહાર તે ગર્ભને માટે હિત-મેધા-ધારણાબુદ્ધિ વધારનાર, મિત-અધિક ભેજન
ના અભાવે પરિમિત, ૫-આરેગ્યકારી અને પુષ્ટિકારી હતે તથા જે દેહને અનુકૂળ અને કાળને અનુકુળ હોય તે જ થી દેશ-કાળને અનુરૂપ, હિત, મિત અને મધ્ય ગર્ભષિક આહાર કરતાં હતાં. તે ત્રિશલા ક્ષત્રિયાણી અતિ ચિન્તા થી
त्रिशलाया गर्भरक्षणप्रयासः
॥५५९॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
| SR No. | 006381 |
| Book Title | Kalpsutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 596 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_kalpsutra |
| File Size | 41 MB |