________________
श्रीकल्पसूत्रे
हो
कल्प
मञ्जरी
॥३९५॥
टीका
स्तादृशं यद्रत्नं तेन विरचितं चन्द्रकं'चन्दोवा' इति भाषाप्रसिद्धं यस्मिंस्तस्मिन् , तथा-चित्र-चित्रित-स्फटिकरत्नहंसमालिका-तिरस्कृत-गगनतलो-डीयमान सत्यहंसे-चित्रा आश्चर्यजनिका चित्रिता लिखिता या स्फटिकरत्नानां हंसमालिका तया तिरस्कृताः अधरीकृताः गगनतलोड्डीयमानाः-आकाशतले उत्पतन्तः सत्यहंसा:= वास्तविकहंसा यस्मिन् तस्मिन् , पुनः मन्दानिल-प्रेरित-जाम्बूनदमय-प्रतल-मूत्र-पोतो-ज्ज्वल-मणि-मौक्तिकझल्लरी-निस्सर-पट्त्रिंश-द्राग-रागिणी-गुञ्जिते-मन्दानिलेन-मन्दपवनेन प्रेरिता-प्रकम्पिता या जाम्बूनदमयेन स्वर्णमयेन प्रतलेन-मूक्ष्मेण सूत्रेण प्रोता उज्ज्वल-मणि-मौक्तिक-झल्लरी, ततो निस्सरन्त्यो याः षट्त्रिंशद् रागरागिण्यः, ताभिमुग्जितं मधुराव्यक्तशब्दयुक्तं यत्तस्मिन्, पुनः-सरस-निरुपम-धातू-पल-राग-रञ्जिते-सरसाशोभनाः निरुपमाः उपमावर्जिताः-अत्युत्तमाः सुवर्णशोभावर्द्धका ये धातूपलाः धातुपाषाणा: स्वर्णगैरिकादयस्तेषां रागेण रञ्जितं यत्तस्मिन्, पुनः-बहि-रतिधवलित-घृष्ट-मृष्टे-बहिः गृहाबहिर्भागे अतिधवलितंबहुश्वेतं घृष्टं घर्षणविषयीकृतं मृष्ट-मार्जन्या विशोधितं च यत् तस्मिन्, पुन:-अभ्यन्तरतः आभ्यन्तरभागे चित्रित-विचित्रपवित्र-चित्रे-चित्रितं लिखितं विचित्रम् अद्भतं पवित्रं स्वच्छं चित्रं यस्मिंस्तथाभूते, तथा-पश्चित-पश्चवर्णहंसमालाएँ गगनतल में उडने वाले सच्चे-सजीव हंसो को भी तुच्छ बनाती थीं। मन्द मन्द पवन से हिलने वाली और सुवर्णमय पतले सूत में पिरोई गई मणि-मोतियों की झालर से निकलने वाली छत्तीस राग-रागिनियों से गंजता रहता था, अर्थात् उस भवन में मधुर और अस्फुट ध्वनि होती रहती थी। वह शोभनीय तथा अनुपम-सोने की दीवारों की शोभाको बढ़ाने वाली सोनागेरू आदि के रंगों से रंगा था। भवन का बाह्य भाग एकदम श्वेत घिसा हुआ और संमार्जनी से साफ किया हुआ था और भीतरी भाग में अनोखेअनोखे चित्र बने हुए थे। उसका भूमितल-फर्श श्वेत आदि पाँच वर्गों के मणि-रत्नों द्वारा रचित था મણીઓના હંસની હારે આકાશમાં ઉડનારા સાચા-સજીવ હંસે કરતાં પણ અધિક સુંદર લાગતી. મંદ મંદ પવનથી છલતી અને સુવર્ણમય પાતલાં સૂતરમાં પરોવેલી મણિતિની ઝોલરમાંથી નિકલતી છત્રીસ રાગરાગણીઓથી ગુંજતું રહેતું હતું, એટલે કે તે ભવનમાં મધુર અને અસ્કુટ ધ્વનિ ચાલુ રહેતા હતા. તે સુંદર તથા અનુપમ સેનાની દીવાલોની શેભાને વધારનાર સેનાગેરૂ આદિના રંગે વડે રંગેલું હતું. ભવનને બહારને ભાગ તદ્દન “વેત, ઘસેલ અને સાવરણી વડે સાફ કરેલો હતો અને અંદરના ભાગમાં અનેક પ્રકારના અદૂભુત ચિત્ર બનાવેલાં હતાં. તેનું ભંયતળિયું (ફશ) વેત આદિ પાંચ રંગેના વડે બનાવેલું હતું, અને તેની છત
राजभवनवर्णनम्.
॥३९५॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧