________________
श्रीकल्प
मुत्रे ॥३३२।।
मञ्जरी
छाया-तस्य राज्ञ इन्द्राणीव गुणखनिस्त्रिशलाऽभिधाना महिष्यासीत्, तस्या नयनसुषमा समीक्ष्य लज्जितं कमलं जले न्यमज्जदिव, बदनं विलोक्य विधुरम्बरमवालम्बतेव, वाणीमधुरिम्णा लज्जितः कोकिलः काननमाश्रयदिव।
कल्पसा च सदोरकमुखवस्त्रिका मुखे बद्ध्वा त्रिकालं सामायिकं कुर्वाणाऽऽसीत्, उभयतः काले आवश्यकं च, दीनहीनजनोपकारिणी पातिव्रत्यधारिणी धर्मविचलितजनमनसि धर्मसञ्चारिणी श्रुतगुरुवाक्यश्रद्धाधारिणी मियधर्मा टीका दृढधर्मा कारुण्यवर्मसंरक्षितहृदयमर्मा नवतत्त्वपञ्चविंशतिक्रियाविदुषी द्वादशव्रतमुपेयुषी धर्मधारिणी धर्मस्वमदर्शिनी
मूल का अर्थ- 'तस्स रनो' इत्यादि। उन राजा (सिद्धार्थ ) की इन्द्राणी के समान गुणों की खान त्रिशला-नामक महारानी थी। उनके नेत्रों के सौन्दर्य को देखकर मानो लज्जित हुआ कमल, जल में डूबने गया, मुख को देखकर चन्द्रमाने मानो आकाश का अवलम्बन किया और वाणी की मधुरिमा से मानो लज्जित होकर कोयल ने कानन का आसरा पकड़ा।
महारानी त्रिशला डोरासहित मुखवस्त्रिका मुख पर बाँध कर त्रिकाल सामायिक और उभयकाल भावश्यक क्रिया करती थी। वह दीन-हीन जनों की उपकारिणी, पतिव्रतधर्म की धारिणी, धर्म से विच
त्रिशलालित होने वाले जनों के मन में धर्म का संचार करने वाली, गुरु के वाक्यों पर श्रद्धा रखने वाली, राजीवर्णनम् प्रियधर्मा तथा दृढ़धर्मा थी। करुणा के कवच से अन्तःकरण के मर्म की रक्षा करने वाली, नौ तत्त्व और ना पच्चीस क्रियाओं के विषय में कुशल, बारह प्रकार के श्रावकधर्म को धारण करनेवाली, धर्मधारिणी, धर्म का
भूजन अर्थ -"तस्स रन्नो" छत्याहि त त सिद्धानन्द्राणीनावी मुशानी मार, शिक्षा નામની મહારાણી હતી, તેમના નયનેનું સૌંદર્ય જોઈને લજિજત થયેલું કમળ જાણે પાણીમાં ડુબી ગયું, મુખને જોઈને ચન્દ્રમાએ જાણે આકાશને આશ્રય લીધે અને વાણીની મીઠાશથી લજિજત થઈને જાણે કેયલે વનને આશ્રય લીધે. મહારાણી ત્રિશલા દોરા સાથે મુહપત્તી મેઢે બાંધીને ત્રણ વખત સામાયિક અને બે સમય આવશ્યક ક્રિયા
॥३३२॥ કરતી હતી. દીન-હીન જને પર ઉપકાર કરનારી, પતિવ્રત ધર્મ પાળનારી, ધર્મથી વિચલિત થનારા માણસના મનમાં ધર્મને સંચાર કરનારી, ગુરુના વાક પર શ્રદ્ધા રાખનારી, ધર્મ પર પ્રેમ રાખનારી અને ધર્મમાં દૃઢ હતી. કરુણાના કવચ વડે અન્તઃકરણના મર્મનું રક્ષણ કરનારી, નવ તત્વ અને પચીશ ક્રિયાઓના વિષયમાં કુશળ, બાર
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
