________________
७०
नन्दीसत्रे " तुज्झ पिया मह पिउणो, धारेइ अणूणगं सयसहस्सं ।
जइ सुयपुच्वं दिज्जउ, अह न सुयं खोरयं देसु" ॥ छाया-तव पिता मम पितु रियति अन्यूनकं शतसहस्रम् ।
यदि श्रुतपूर्व ददातु, अथ न श्रुत खोरकं देहि ॥ १ ॥ सिद्धपुत्रः परिव्राजक पराजयति स्म । ततः परिव्राजकः स्वकीयं खोरक रजतभाजनं सिद्धपुत्राय दत्तवान् ।
इति सप्तविंशतितमः शतसहस्रदृष्टान्तः ॥ २७ ॥
॥ इति-औत्पत्तिकबुद्धिवर्णनम् ॥ १॥ अथ वैनयिकबुद्धिदृष्टान्ताः प्रदश्यन्ते ( पृष्ठ ३०९)। तत्र प्रथमो निमित्त दृष्टान्तः प्रोच्यतेपरिव्राजक भी बुलाये गये जब सब लोग यथास्थान बैठ चुके तब उस सिद्धपुत्र ने एक गाथा पढ़ी जिसका भाव यह था कि महाराज! तुम्हारे पिता पर हमारे पिता का ठीक एक लाख का कर्जा है, यदि यह बात
आपके सुनने में आई है तो आप वह कर्जा चुकता कीजिये, नहीं तो इस खोरक-भाजन को हमें दे दीजिये। सिद्धपुत्र को इस बात को सुनकर वह परिव्राजक पराजित हो गया और अपना खोरक उसको दे दिया ॥ २७॥
॥ यह सत्ताईसवां शतसहस्रदृष्टान्त हुआ ॥२७॥
॥ यह औत्पत्तिकी बुद्धि का वर्णन हुआ ॥१॥ अब वैनयिकी बुद्धि के उदाहरण कहे जाते हैं (पृष्ठ ३०९) जिसमेंप्रथम निमित्तदृष्टान्त इस प्रकार हैવ્રાજકને પણ બેલાવવામાં આવ્યા. જ્યારે બધા લેકે પિત પિતાની જગ્યાએ બેસી ગયા ત્યારે તે સિદ્ધપુત્ર એક ગાથા છે, જેને ભાવાર્થ આ પ્રમાણે હતે“મહારાજ ! તમારા પિતા પાસે મારા પિતાનું બરાબર એક લાખનું લેણું છે. જે તે વાત તમારા સાંભળવામાં આવી હોય તો આપ તે દેણું ભરપાઈ કરી દે. નહીં તે આ ખેરકપાત્ર મને આપી દે. સિદ્ધપુત્રની તે વાત સાંભળીને તે પરિવ્રાજકે હાર કબૂલ કરી લીધી અને પિતાનું બારક તેને આપ્યું. ૨૭
છે આ સત્યાવીસમું શતસહસ્ત્રદષ્ટાંત સમાપ્ત છે ૨૭ છે આ ત્પત્તિકીબુદ્ધિનું વર્ણન થયું || 1 || હવે નયિક બુદ્ધિનાં ઉદાહરણે આપવામાં આવે છે–(પૃ. ૩૦૯)
પહેલું નિમિત્તદષ્ટાંત આ પ્રમાણે છે
શ્રી નન્દી સૂત્ર
