________________
७४०
अथ षोडशः पतिदृष्टान्तः
एकस्य क्षेत्रस्य स्वामी कश्चित् कृषीबल आसीत् । तं दुर्बलं विज्ञाय कचिदपरोधूर्तः कृषीवलः प्राह- अरे अस्य क्षेत्रस्य पतिमं विना कोऽन्यो भवितुमर्हति । एवं विवदमानौ तौ न्यायालयं गतौ । न्यायाधीशः पृथक् पृथगुभौ रहसि नोत्वा माहदे दीजिये । मूलदेव की ऐसी करुणोत्पादक बात सुनकर उसने अपनी पत्नी को वहां जाने के लिये आदेश दे दिया। वह पति का आदेश पाकर कण्डरीक के पास चली आई | परन्तु जब उसने स्त्री के वेष में छिपे हुए पुरुष को जाना तो वह अपने शील की किसी तरह रक्षा करती हुई वापिस अपने पति के पास लौट आई ॥ १५ ॥
| यह पन्द्रहवां स्त्रीदृष्टान्त हुआ ॥ १५ ॥ सोलहवां पतिदृष्टान्त
किसी एक खेत का स्वामी कोई किसान था । वह कमजोर था । उसको कमजोर देखकर किसी दूसरे धूर्त किसानने उससे कहा- भाई ! इस खेत के मालिक तुम नहीं हो, मैं हूं, कारण मेरे सिवाय यहां खेत का मालिक और कौन हो सकता है । इस तरह उन दोनों में उस खेत को लेकर विवाद खड़ा हो गया परस्पर में जब इसका निबटेरा नहीं हुआ तो वे दोनों कचहरी पहुॅचे। कचहरी में उन्हों ने अपना २ अभियोग पेश किया । न्यायाधीश ने बडे ध्यान से उन दोनों की बातों को सुना । अन्त में वह अलग २ एकान्त में लेजाकर एक एक से पूछने लगा,
नन्दीसूत्रे
આપા.” મૂળદેવની આવી કરુણાજનક વાત સાંભળીને તેણે પોતાની પત્નીને ત્યાં જવાની આજ્ઞા કરી. તે પતિની આજ્ઞા થતાં કઇંડરીક પાસે ચાલી આવી. પણ જ્યારે તેણે સ્ત્રીના વેષમાં છૂપાયેલ પુરુષને જોયા ત્યારે તે પાતાના શિયળની રક્ષા કરતી કોઇ પણ રીતે પોતાના પતિ પાસે પાછી ફરી । ૧૫ ।
। આપંદરમું સ્ત્રી દૃષ્ટાન્ત સમાસ ૫ ૧૫૫ સેાળમું. પતિષ્ટાન્ત
શ્રી નન્દી સૂત્ર
કેાઈ એક ખેતરના માલીક એક ખેડૂત હતા. તે કમજોર હતા. તેને કમજોર જોઇને કાઈ ખીજા ધૃત ખેડૂતે તેને કહ્યુ, “ ભાઈ ! આ ખેતરના માલીક તમે નથી, હું છું, કારણ કે મારા સિવાય અહીં બીજો કાઇ ખેતરના માલિક ન હાઈ શકે. ” આ રીતે આ ખેતર ખાખતમાં તે બન્ને વચ્ચે વિવાદ થયા. આપસ આપસમાં તેને કેઈ નિવેડો ન આવતાં તેઓ કચેરીમાં પહોંચ્યા. કચેરોમાં તેમણે પોતપાતાની હકીકત રજુ કરી, ન્યાયાધીશે ઘણા ધ્યાનપૂર્વક તે બન્નેની વાત સાંભળી. છેવટે તેમણે તે દરેકને અલગ અલગ એકાન્તમાં લઈ જઈને પૂછ્યુ –
