________________
ज्ञानचन्द्रिका टीका-भरतशिलादृष्टान्तः
६७७ गच्छ । नृपेणोक्तम्-किं कारणम् ? । रोहकः प्राह-मया लिखितमिदं राजभवनं किं न पश्यसि । ततः स राजा कौतुकवशात् तल्लिखितां नगरीं विलोक्य पृच्छतिभो बालक ! अन्यदापि किं त्वया नगरीयं दृष्टा ? रोहकोवदति-पूर्वमियं नगरी मया न दृष्टा, केवलमद्यैवग्रामादिहागतोऽस्मि । ततोनूपेण चिन्तितम्-अहो ! बालकस्य कीदृशः प्रज्ञातिशयः । अथ नृपः पृच्छति-भो बालक । किं ते नाम, कुत्र च वासस्थानम् ? । बालकेनोक्तम्-रोहक इति मदीयं नाम, एतन्नगरी समीपवर्तिनि नटानां ग्रामे निवसामि। राजन् ! इस मार्ग से होकर आप न जाइये । राजा ने न जाने का कारण ज्यों ही रोहक से पूछा तो वह कहने लगा-क्या आप नहीं देख रहे हैं कि यहां मेरे द्वारा बनाया हुआ यह राजभवन है जो आपके चलने से खराब हो जायगा। राजा ने उसकी बात मान ली और बड़े कौतुक से उसके द्वारा चित्रित राजनगरी को देखकर पूछा-बालक ! क्या तुमने पहिले कभी यह नगरी देखी है ? राजा की बात सुनकर रोहक ने उत्तर दिया-महाराज ! इसके पहिले मैंने कभी भी इस नगरी को नहीं देखा है । मैं तो आज ही ग्राम से यहां आया हूं। रोहक की बात से प्रसन्न होकर राजा ने विचार किया कि, अहो ! इस बालक की प्रज्ञा कितनी अतिशयवाली है ! अच्छा, अब इसका नाम-ठाम भी तो पूछं, राजा ने कहा-बालक ! तेरा नाम क्या है ?। कहां रहता है ?। बालक ने उत्तर दिया- मेरा नाम रोहक है, और आप की इस नगरी के पास की-नटों की वसती में रहता हूं। કહ્યું, “હે રાજન! આ માર્ગેથી આપ જશો નહીં.” રાજાએ ન જવાનું કારણ જેવું રેહકને પૂછયું કે તેણે કહ્યું “શું આપ જોતા નથી કે અહીં મેં બનાવેલ આ રાજભવન છે જે આપના ચાલવાથી બગડશે.' રાજાએ તેની વાત માની લીધી અને ભારે કૌતુક સાથે તેના વડે ચિત્રિત રાજનગરીને જોઈને ५७y, “माण ! ते पडे ही 240 नगरी न छ?" रानी पात साल. ળીને રહકે જવાબ આપે, “મહારાજ ! આ અગાઉ મેં કદી પણ આ નગરી જોઈ નથી. હું તે આજે જ ગામડેથી અહીં આવ્યો છું. ” રેહકની વાતથી ખુશી થઈને રાજાએ વિચાર કર્યો કે “અહો ! આ બાળકની પ્રજ્ઞા કેટલી अधा विश छे! हीहवे तेनु नामम तो .” २४ . मा ! તારું નામ શું છે? તું ક્યાં રહે છે?” બાળકે જવાબ આપ્યો, “મારું નામ હક છે અને આપની આ નગરી પાસેના નાના ગામમાં હું રહું છું.”
શ્રી નન્દી સૂત્ર
