________________
४८०
नन्दीसूत्रे इति विशेषणोपन्यासेन ? इति चेत् , उच्यते-सामान्यकेवलिनोऽपि हि-उत्पन्नज्ञानदर्शनधरा भवन्ति किन्तु तेषां समग्रैश्चर्यरूपाद्यभावात्ते तीर्थकरवद् भगवन्तोन भवन्ति, तस्मात् समग्रैश्वर्यादिगुणप्रतिबोधनार्थ भगवद्भिः' इति विशेषणोपादानमावश्यकमिति।
उक्तविशेषणैः शुद्धद्रव्यास्तिकनयमतानुसारिपरिकल्पितानामनादिसिद्धानां व्यवच्छेदः कृतः । संप्रति पर्यायास्तिकनयमतानुसारिपरिकल्पिताः ये मुक्तास्तेऽप्युत्पन्नज्ञानदर्शनधरा भवन्तीत्यतस्तद्वयावृत्त्यर्थमाह- तेलुकनिरिक्खियमहिय
उत्तर-अर्हतता आने के लिये उत्पन्न हुए ज्ञान और दर्शन को धारण करना मात्र कारण नहीं माना गया है, किन्तु साथ में भगवत्ता भी कारण है। यही बात प्रकट करने के लिये सूत्रकार ने सूत्र में दोनों पद स्थापित किये हैं। उत्पन्नज्ञानदर्शनधरत्व सामान्यकेवलियों में भी होता है, परन्तु वहां समग्ररूपादिमत्ता नहीं होती, इसलिये वे तीर्थंकर प्रभु की तरह भगवान नहीं होते हैं, अतः अर्हत बनने में समग्र ऐश्वर्यादिगुण चाहिये यह बात “ भगवद्भिः” इस पद से सूत्रकार ने ख्यापित की है।३। __इस तरह इन विशेषणों द्वारा शुद्ध द्रव्यार्थिकनय की मान्यता को लेकर जो अनादिसिद्ध मुक्त मानने वाले हैं, उनका व्यवच्छेद हो जाता है। अब पर्यायाथिक नयकी मान्यता को लेकर के जिन व्यक्तियों ने सादि सिद्ध मुक्त माने हैं वे यद्यपि उत्पन्न दर्शन ज्ञानधारी होते हैं परन्तु उनमें अहंतता नहीं आती है, कारण अर्हतता आनेमें " तेल्लुक्क निरिक्खियमहिय पूइएहिं" कारण माना गया है। तात्पर्य इसका इस प्रकार-जो
ઉત્તરઅર્વતતા આવવાને માટે ફક્ત ઉત્પનાજ્ઞાન, અને દર્શનને ધારણ કરવું એજ કારણ મનાયું નથી, પણ સાથે ભગવત્તા પણ કારણ છે. એજ વાત પ્રગટ કરવાને માટે સૂત્રકારે સૂત્રમાં બને પદ મૂકયાં છે. ઉત્પન્ન જ્ઞાન દર્શન ધારકતા સામાન્ય કેવળીઓમાં પણ હોય છે. પણ ત્યાં સમગ્ર રૂપાદિમત્તા હતી નથી તેથી તેઓ તીર્થંકર પ્રભુની જેમ ભગવાન થતા નથી, તેથી અહંત બનपामा समयमैश्चर्याहि गुन मे से बात “भगवद्भिः" 20 ५६था सूत्रधारे स्थापित ४री छे. (3).
આ રીતે એ વિશેષ દ્વારા શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિક નયની માન્યતાને લીધે જે અનાદિ સિદ્ધ મુકત માનનારા છે, તેમનું ખંડન થઈ જાય છે. હવે પર્યાયાથિક નયની માન્યતાને લીધે જે વ્યક્તિઓએ સાદિ સિદ્ધ મુકત માન્યા છે તેઓ જે કે ઉત્પન દર્શને જ્ઞાનધારી હોય છે પણ તેમનામાં અતતા આવતી નથી, १२ मत मापामा “ तेलुक निरिक्खिय महियपुइएहि " १२ मनायु
શ્રી નન્દી સૂત્ર
