________________
१९१
ज्ञानवन्द्रिकाटीका-शानभेदाः।
अथवा-आयामविष्कम्भाभ्यामभ्यधिकतरं, बाहल्यमाश्रित्य विपुलतरम्अधिकतरम् । अतिशुद्धतरं, वितिमिरतरम् , इति प्राग्व्याख्यातम् , जानाति, पश्यति 'तात्स्थ्यात् तद्वयपदेशः' इति । तावत्क्षेत्रगतानि मनोद्रव्याणि जानाति पश्यतीत्यर्थः । 'कालतः खलु' इत्यादि सुगमम् ।
अथवा-आयाम और विष्कंभ की अपेक्षा क्षेत्र में अधिकतरता एवं बाहल्य की अपेक्षा विपुलतरता जाननी चाहिये । “क्षेत्र को जानता है" इसका तात्पर्य यह है कि-विपुलमति इतने प्रमाण क्षेत्रमें रहे हुए संज्ञी पंचेन्द्रिय पर्याप्तक जीवों के मनोभावों को अधिकतर आदि रूप से जानता और देखता है। ___'कालओ णं' इत्यादि। काल की अपेक्षा ऋजुमति जघन्य से पल्योपम के असंख्यातवें भागरूप, तथा उत्कर्ष से भी पल्योपम के असंख्यातवें भागरूप अतीत अनागत काल को जानता और देखता है। विपुलमति उसी काल को अधिकतर, विपुलतर, विशुद्धतर एवं वितिमिरतररूप से जानता और देखता है ।
'भावओ णं' इत्यादि।
भाव से ऋजुमति अनन्त भावों को जानता औ देखता है, तथा सब भावों के अनन्त भाग को जानता और देखता है । और विपुलमति उन्हीं अनन्त भावों को तथा सब भावों के अनन्त भाग को अधिकतर, विपुलतर, विशुद्धतर और वितिमिरतररूप से जानता और देखता है ।
અથવા આયામ અને વિષ્કભની અપેક્ષાએ ક્ષેત્રમાં અધિકતરતા અને પુષ્કળતાની અપેક્ષાએ વિપુલતરતા જાણવી જોઈએ “ક્ષેત્રને જાણે છે” તેનું તાત્પર્ય એ છે કે વિપુલમતિ એટલા પ્રમાણમાં ક્ષેત્રમાં રહેલ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય પર્યાપક જીના મનભાવેને અધિકતર આદિ રૂપે જાણે અને દેખે છે.
“कालओ" त्याहि. गनी अपेक्षाये अनुमति धन्यथी पक्ष्योपमना અસંખ્યાતમાં ભાગરૂપ, તથા ઉત્કર્ષથી પણ પલ્યોપમના અસંખ્યાતમાં ભાગરૂપે ભૂત અને ભવિષ્ય કાળને જાણે અને દેખે છે. વિપુલમતિ એજ કાળને અધિકતર, વિપુલતર, વિશુદ્ધતર, અને વિતિમિરતર રૂપે જાણે અને દેખે છે.
“ भावओण" त्याह.
ભાવથી ઋજુમતિ અનંત ભાવને જાણે અને દેખે છે. તથા બધા ભાવના અંતભાગને જાણે અને દેખે છે. અને વિપુલમતિ એજ અનંત ભાવેને તથા બધા ભાવેના અન્તભાગને અધિકતર વિપુલતર, વિશુદ્ધતર અને વિતિમિરતર રૂપે જાણે અને દેખે છે.
શ્રી નન્દી સૂત્ર
