________________
७५२
उत्तराध्ययनसूत्रे जनं निषिध्येत् ' इत्थीओ पवावेउं न कप्पइ' इत्येव वदेत् , न तु विशेषेण, यथोच्यते-"गम्भिणी बालवच्छा य पवावेउं न कप्पइ” इति । ___इति स्त्रीत्वमेव चारित्रविरोधीति पक्षस्य निराकरणम् ॥२॥
स्त्रियो मन्दसत्त्वा भवन्तीति मत्वा स्त्रीषु चारित्रासंभव इति वदसि चेत् ? तदप्ययुक्तम्-इह सत्त्वं खलु व्रततपोधारणविषयकमेव वाच्यम् , अन्यविधस्य सत्त्वस्यानुपयोगित्वात् , तच्च दुर्धर्षशीलवतीषु स्त्रिषु अनल्पं संभवति। विशेषताके दीक्षा देना ही निषिद्ध होता। परन्तु ऐसा तो है नहीं। "गम्भिणी बालवच्छा पवावेउ न कप्पइ” शास्त्रमें तो केवल ऐसा ही लिखा मिलता है कि गर्भिणीको बालवत्साको अर्थात् छोटे बच्चेवालीको दीक्षा नहीं देनी चाहिये । इससे मालूम होता है कि सामान्य स्त्रियोंको दीक्षाका निषेध-"इत्थीओ पवावे न कप्पई" न होकर जब विशेष स्त्रियोंको दीक्षा देनेका निषेध है तो स्त्रीत्व चारित्रका विरोधी नहीं होता है।
इसी प्रकार यदि ऐसा कहा जाय कि स्त्रियां मन्द शक्तिवाली होती हैं अतः स्त्रियोंमें चारित्रकी असंभवता है सो ऐसा कहना भी ठीक नहीं है। कारण कि यहां व्रत, तप धारण करने योग्य ही शक्तिका ग्रहण किया गया है। उसके सिवाय और शक्तिका नहीं। कारण कि अन्य शक्ति अनुपयोगी मानी गई है। जिसके द्वारा व्रत एवं तपोंको धारण एवं उनका अनुष्ठान किया जाता है वह शक्ति दुर्धर्ष शीलवाली स्त्रियों में खूब होती है। जैसे कहा भी है
५५५ निषेध थाd. ५२'तु मे तो छ ०४ नहीं. "गब्भिणी बालवच्छा पवावेउ' न कप्पइ" शाखमा त त मे समेतु भणे छे , शमियान, नाना माण વાળીને, દીક્ષા ન આપવી જોઈએ. આનાથી એવું જાણી શકાય છે કે, સામાન્ય लियोने दीक्षान निषेध "इत्थीओ पव्वावेउ न कप्पई" न ४२i या विशेष સિને દિક્ષા દેવાને નિષેધ છે તે, સ્ત્રીત્વ ચારિત્રને વિરોધી બની શકતું નથી.
આ પ્રમાણે કદાચ એવું કહેવામાં આવે કે, સ્ત્રિયે મંદશકિતવાળી હોય છે. એથી સ્ત્રિમાં ચારિત્રની અસંભવતા છે તે એવું કહેવું પણ ઠીક નથી. કારણ કે, અહીં વ્રત, તપ, ધારણ કરવા ગ્ય જ શકિતને સ્વીકાર કરવામાં આવેલ છે એના સીવાય બીજી શકિતને નહીં. કારણ કે, બીજી શકિત ઉપગ વગરની માનવામાં આવેલ છે. જેના દ્વારા વ્રત અને તપને ધારવામાં અને એનું અનુષ્ઠાન કરવામાં આવે છે એ શક્તિ દુધર્ષશીલવાની સિયોમાં ખૂબ હોય છે. જેમ કહ્યું પણ છે –
उत्तराध्ययन सूत्र:४
