________________
उत्तराध्ययनसूत्रे
छाया -- रसानुपाते खलु परिग्रहेण, उत्पादने रक्षणसन्नियोगे । व्यये वियोगे च क्व सुखं तस्य, सम्भोगकाले च अतृप्तिलाभः ॥ ६७ ॥ टोका--' रसाणुवारण ' इत्यादि-
रसानुपाते परिग्रहेण = रस विषये मूर्च्छाश्म केन हेतुना, उत्पादने रक्षणसन्नियोगे व्यये वियोगे तस्य क्व सुखं सम्भोगकाले च, अतृप्तिलाभे सति क्व सुखं, इत्यन्वयः । शेष व्याख्या पूर्ववत् ॥ ६७ ॥
५२६
रसविषये तृप्तिप्राप्ति रहितस्य ये दोषो भवन्ति तानाह-
मूलम् - रेसे अतित्ते य परिग्गहम्मि, सत्तोवैसत्तो नै उई तुहि । अतुट्ठिदोसेण दुही परस्से, लोभाविले आययई अंदत्तं ॥ ६८ ॥ छाया -- रसे अतृप्तथ परिग्रहे, सक्तोपसक्तो न उपैति तुष्टिम् । अतुष्टिदोषेण दुःखी परस्य, लोभाविलः आदते अदत्तम् ॥ ६८ ॥ टीका--' रसे अतित्ते ' इत्यादि --
9
रसे, अतृप्तश्च परिग्रहे = परिग्रहविषये रसे सक्तोपसक्तस्तुष्टि नो पैति, अतुष्टि'रसाणुवारण' इत्यादि ।
जब जीवकी मनोज्ञ रसमें आसक्ति बढ जाति है तो वह उस रस को ग्रहण करने की इच्छासे उस रस विशिष्ट वस्तुका उपार्जन करता है उसकी प्राप्ति होने पर फिर उसका संरक्षण करता है । अपने निमित्त या परके निमित्त उसका उपयोग करता है। जब उसका व्यय एवं वियोग हो जाता है तब उसमें इसको दुःख होनेसे सुख कैसे मिल सकता है । उपभोग कालमें भी उससे यथावत् तृप्ति नहीं होती है । अतः उस अवस्थामें भी यह जीव सुखी नहीं हो सकता है || ६७||
'रसाणु वाएण" त्याहि !
જ્યારે જીવની મનેાજ્ઞ રસમાં આસક્તિ વધી જાય છે ત્યારે તે એરસને ગ્રહણ કરવાની ઈચ્છાથી એ રસ વિશિષ્ટ વસ્તુનું ઉપાર્જન કરે છે. એની પ્રાપ્તિ થવાથી પછી એનું સંરક્ષણ કરે છે પેાતાના નિમિત્ત કે બીજાના નિમિત્ત તેના ઉપયાગ કરે છે. જ્યારે એના વ્યય અને વિયેાગ થઈ જાય છે ત્યારે એમાં તેને દુઃખ થવાથી સુખ કયાંથી મળી શકે? ઉપભાગ કાળમાં પશુ એનાથી યથાવત્ તૃપ્તિ થતી નથી. આથી એ અવસ્થામાં પણ એ જીવ સુખી થઈ શકતા નથી. તાŕા
66
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
