________________
३२८
उत्तराध्ययनसूत्रे एतच्च सत्यं गुप्तियुक्तस्यैव भवति, अतः त्रिपश्चाशत्तमभेदरूपां मनोगुप्तिमाह-- मूलम्-मणगुत्तयाए णं भंते ! जीवे कि जणेइ। मणगुत्तयाए जीवे एगग्गं जणेइ । एगग्गचित्ते णं जीवे मणगुत्ते संजमाराहए भवइ । सू० ५३ ॥ __ छाया--मनोगुप्ततया खलु भदन्त ! जीव किं जनयति ? । मनोगुप्ततया जीवः ऐकाय्यं जनयति । एकाग्रचित्तः खलु जीवो मनोगुप्तः संयमाराधको भवति ॥ ५३॥
टीका--'मणगुत्तयाए ' इत्यादि--
हे भदन्त ! मनोगुप्ततया-मनसोगुप्तता मनोगुप्तता-मनोगुप्ति मनसो नियत्रणा-अशुभपदार्थाद् गोपनं तया जीवः किं जनयति ? । भगवानाह-हे शिष्य ! मनोगुप्ततया जीवः, ऐकायं मनोगुप्तिस्त्रिविधा-आतरौद्रध्यानानुबन्धिकल्पनाजालवियोगः प्रथमा १, शास्त्रानुसारिणी परलोकसाधिका धर्मध्यानानुवन्धिनी माध्य__ यह योगसत्य गुप्तियुक्त मुनिके ही होता है इसलिये अब तिरपनवे बोलमें सूत्रकार गुप्तिका कथन करते हैं-'मणगुत्तयाएणं' इत्यादि ।
अन्वयार्थ-(भंते मणगुत्तयाए णं जीवे किं जणेइ-भदन्त ! मनोगुप्ततया खलु जीवः किं जनयति) हे भगवन् ! मनोगुप्तिसे जीव किस गुणको प्राप्त करता है ? ( मणगुत्तयाए जीवे एगग्गं जणेइ-मनोगुप्ततया जीवः ऐकायं जनयति) उत्तर-मनोगुप्तिसे जीव एकाग्रताको धारण करता है (एगग्गचित्तेणं जीवे मणगुत्ते संजमारोहए भवइ-एकाग्रचित्तः खलु जीवः मनोगुप्तः संयमाराधकः भवति ) एकाग्रचित्त बना हुआ जीव मनोगुप्तिवाला होनेसे संयमका आराधक होता है।
આ ગસત્ય ગુપ્તિયુકત મુનિને જ થાય છે. આ માટે હવે તેપનમા मातम सूत्र सुतिनु ४थन ४२ छ--"मणगुत्तयारणं " त्यादि.
अन्वयार्थ ---भंते मणगुत्तयाए णं जीवे किं जणेइ-भदन्त मनोगुप्ततया खलु जीवः किं जनयति उ मसवान ! भनास्तिथी ०१ ४या शुधन प्रात ४२ छ ? उत्तर-मणगुत्तयाए जीवे एगग्गं जणेइ-मनोगुप्ततया जीवः एकाग्रथं जनयति भनास्तिथी ७५ सेयता पा२२५ ४२ छ. एगग्गचित्तेणं जावे मणगुत्ते संजमाराहए भवइ-एकाग्रचित्तः खलु जीवः मनोगुप्तः संयमाराधकः भवति - ચિત્ત બનેલ એ જીવ મને ગુપ્તિવાળા હોવાના કારણે સંયમના આરાધક હોય છે.
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
