________________
३१८
उत्तराध्ययन सूत्रे
छाया - क्षान्त्या खलु भदन्त ! जीवः किं जनयति ? | क्षान्त्या परीपहान् जयति ॥४६॥
टीका - खंतीए ' इत्यादि
་
हे भदन्त ! क्षान्त्या = क्षान्तिः क्रोधजयस्तया जीवः किं जनयति ? | भगवानाह - हे शिष्य ! क्षान्त्या परीषहान् वधादीन् जयति ॥ ४६ ॥ क्षान्तिव मुक्या ढा भवतीति सप्तचत्वारिंशत्तमाम् तामाह
मूलम् - मुक्तीए णं भंते! जीवे किं जणेइ ? । मुत्तीए णं अकिंचणं जणेइ, अकिंचणे य जीवे अत्थलोलाणं पुरिसाणं अपसत्थणिज्जे हवइ ॥ सू० ४७ ॥
छाया - मुक्तया खलु भदन्त ! जीवः किं जनयति ? मुक्तया खलु आकिंचन्यं जनयति । अकिंचनथ जीवोऽर्थलीलानां पुरुषाणाम् अमार्थनीयो भवति ॥ ४७ ॥ टीका - ' मुत्तीए ' इत्यादि
हे भदन्त ! मुक्तया = निर्लोभतया खलु जीवः किं जनयति = कं गुणमुत्पादयति ? |
-
वीतरागताका मूल कारण क्षान्ति है अब सूत्रकार छियालीसवे बोलमें क्षान्तिको कहते हैं - ' खंतीए ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - ( भंते खंतीए जीवे किं जणेइ-भदन्त ! क्षान्त्या जीवः किं जनयति) हे भगवन् ! क्रोधजयरूप क्षान्तिसे जीव अपने आपमें किस गुणको प्राप्त करता है ? उत्तर- (खंतीए परीसहे जिगह - क्षान्त्या परीषहान् जयति ) क्षान्तिकी प्राप्तिसे जीव परीषहोंको जीतने की क्षमतासामर्थ्य प्राप्त करता है ॥ ४६ ॥
मुक्ति-निर्लोभता से क्षान्ति दृढ होती है इसलिये सैंतालीसवे बोलमें
વીતરાગતાનું મૂળ કારણ ક્ષાંતિ છે, જેથી હવે સૂત્રકાર છેતાલીસમાં ખેલમાં ક્ષાન્તિને કહે છે—
" खंत्तीए " इत्यादि ।
मन्वयार्थ - भंते खंतीए जीवे किं जणेइ-भदन्त क्षन्त्या जीवः किं जनयति હું ભગવાન ! ક્રોધ જયરૂપ ક્ષાંતિથી જીવ પેાતાનામાં કયા ગુણને પ્રાપ્ત કરે छे ? खंतीए परीस हे जिणइ - क्षन्त्या परीषहान् जयति क्षांतिनी आरतीथी परीषहोने तवानुं सामर्थ्य प्राप्त उरे छे. ॥ ४६ ॥
व
મુક્તિ નિલેૌભતાથી ક્ષાન્તિ દૃઢ બને છે, એ માટે સુડતાલીસમા ખેલમાં
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
