________________
उत्तराध्ययन सूत्रे
आलोचना च स्वदोषनिन्दावत एव सफला भवतीत्यतषष्टभेदस्वरूपमाह - मूलम् - निंदणयाए णं भंते! जीवे किं जणयइ ?, निंदणयाए णं पच्छाणुतावं जणयइ, पच्छाणुतावेणं विरज्जमाणे करणगुसेटिं पडिवज्जइ । करणगुणसेटिं पडिवन्ने य अणगारे मोहणिजं कम्मं उग्घाएइ ॥ सू० ६ ॥
छाया - निन्दनतया खलु भदन्त ! जीवः किं जनयति ? । निन्दनतया खलु पश्चादनुतापं जनयति । पश्चादनुतापेन च विरज्यमानः करणगुणश्रेणिं प्रतिपद्यते । करणगुणश्रेणि प्रतिपनच अनगारो मोहनीयं कर्म उद्घातयति ॥ ०६ ॥ टीका- ' निंदणयाए ' इत्यादि ।
निन्दनया= स्वयमेव स्वदोषचिन्तनेन अनुचितमिदं मया कृतमित्यादिरूपेण खलु जीवः किं जनयति ? | गुरुराह - निन्दनया खलु जीवः पश्चादनुतापं - पश्चात् कालेअनुतापं पुनः पुनस्तापं पचात्तापं, दुष्टु मया कृतमित्यादिरूपं जनयति - करोति ।
२१६
आलोचना अपने दोषोंकी आत्मसाक्षीसे निन्दा करने वालेको ही सफल होती है इसलिये अब छट्ठा बोल में निन्दनाका स्वरूप कहते हैं- ' निंदणयाएणं' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - (भंते निंदणयाए जीवे किं जणयइ - भदन्त ! निन्दनया जीवः किं जनयति) हे भगवन् । अपनी निंदा करनेसे जीव किस गुणको प्राप्त करता है ? उत्तर में कहते कि - (निंदणयाए णं पच्छाणुतावं जणयनिन्दनया खलु पश्चादनुतापं जनयति ) अपने आप अपने दोषोंका अनुचिन्तन करनेरूप निन्दासे 'मैंने यह अनुचित किया है" इस प्रकार के विचार करने से जीव पश्चात्तापको प्राप्त होता है " मैंने यह दुष्ठु-घुराकिया है " इत्यादिरूप अनुताप करता है। इसका फल यह होना है कि
આલેાચના પેાતાના દોષાની આત્મસાક્ષીથીનિંદા કરવાવાળાનીજ સફળ થાય છે. या आये हुवे छठ्ठा मोसमां निधानुं स्व३५ उडे छे. " निंदणयाएणं " त्याहि 1 अन्वयार्थ - मंते निंदणयाए जीवे किं जणयइ-भदन्त निन्दनया जीवः कि' નનચત્ત હે ભગવાન! પેાતાની નિંદા કરવાથી જીવ કયા ગુણને પ્રાપ્ત કરે છે? उत्तरभां उडे छे-निंदणयाए णं पच्छाणुतावं जणयइ निन्दनया खलु पश्चादनुतापं નવૃત્તિ પાતે પોતાની જાતે જ પાતાના દોષાને અનુચિંતન કરવારૂપ નિંદ્રાથી મે આવુ અનુચિત કરેલ છે” આ પ્રકારના વિચાર કરવાથી જીવ પશ્ચાત્તાપને પ્રાપ્ત થાય છે. મે આ દુષ્ટ—ખરામ કામ કરેલ છે ” ઇત્યાદિરૂપ અનુત્તાપ કરે
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
