________________
उत्तराध्ययनसूत्रे छाया--अश्वश्व इति क उक्त; ?, केशि गौतममब्रवीत् ।
ततः केशिनं ब्रुवन्तं तु, गौतम इदमब्रवीत् ।।५७|| टीका--'आसे य' इत्यादि । अस्या व्याख्या पूर्ववद् बोध्या ॥५७।। गौतमः प्राह-- मूलम्-मणों साहसिओ भीमो दुर्दृस्सो परिधांवइ ।
तं सम्मं निगिहामि, धम्मसिक्खाइ कथंगं ॥५॥ छाया--मनः साहसिको भीमो, दुष्टाश्वः परिधावति ।
तं सम्यक् निगृह्णामि, धर्मशिक्षया कन्थकम् ॥५८१ टीका--'मणो' इत्यादि।
हे भदन्त ! मनः मनोरूपः साहसिका असमीक्ष्यकारी भीमः भयङ्करो दुष्टाश्वः अविनीततुरगः परिधावति इतस्ततः परिभ्रमति । तं मनोरूपं दुष्टाश्वं धर्मशिक्षयाधर्मशिक्षारूपकरणेन कन्थक-कन्थकमिव-जात्याश्चमिव सम्यक निगृ. हामि वशीकरोमि ॥५८॥
क्या पूछा सो कहते हैं- 'आसे य' इत्यादि ।
महाभाग ! जिस अश्वपर आप अरूढ हो रहे हैं वह अश्व कौनसा है। तब गौतम ने उनके प्रश्न का इस प्रकार उत्तर दीया ॥१७॥
उसी उत्तर को कहते है--'मणो' इत्यादि। - अन्वयार्थ-हे भदन्त ! जिस घोडे क विषयमें मैने आपसे कहा है वह मन है। यह (मणो साहसियो भीमो दुदृस्सो परिधावइ-मनः साहसिको भीमो दुष्टाश्वः परिधावति) मनरूपी अश्व-घोडा बडा ही अधिक साहसी है, जब यह चाहता है तभी इधर उधर दौडने लग जाता है (तं धम्मसिक्खाह कंथगं सम्म निगिण्हामि-तं धर्म शिक्षया कंथकम् सम्यक् निगृह्णामि) इसको मैने धर्म देशना के द्वारा जात्यश्व की तरह अच्छी तरह अपना वश
મહાભાગ જે અશ્વ ઉપર આ૫ આરૂઢ થઈ રહ્યા છે એ અશ્વ કરે છે ? ગૌતમે એમના એ પ્રશ્નને ઉત્તર આ પ્રમાણે આગે. પછી
समान अत्तरने --"मणो" त्या! હે ભદન! જે ઘોડાના વિષયમાં મેં આપને કહેલ છે તે ઘોડે એ મન છે. આ मणो साहसियो भीमो दुदृस्सो परिधावइ-मनः साहसिको भीमो दुष्टाश्वः परिधावति મનરૂપી અવ ખૂબ જ સાહસિક છે. જ્યારે એ ચાહે છે ત્યારે અહીંતહીં દેડવા apil onय छे. तं धम्मसिक्खाइ कंथगं सम्मं निगिह्नामि-तं धर्मशिक्षया कंथकं सम्यक निगृहामियने में यम देशना वा त्य अनी भा३४
स शत भा२।
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3
