________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. १८ नगगतिराजकथा
वानासीदतस्तेन चतुर्थदिनं ज्ञातम् । अथान्यां कथां कथयामि - 'आसीत्कलिङ्गदेशे चम्पापुर्थी बलवानो नाम राजा । तस्यानेकाः पत्न्य आसन् । तासु एका तस्यासीत्परमवल्लभा । यथाऽन्या राइयो न जानीयुस्तथा स भूमिगृहस्थितैः स्वर्णकारैस्तदर्थमाभूषणानि अकारयत् । एकदा भूमिगृहस्थितान् स्वर्णकारान् कौतुकात् कोऽपि पृष्टवान् - सम्प्रति कः कालः ? तेष्वेकः प्राह-सम्मति रात्रिकपट निद्रा से अपने पलंग पर सो गये, और मदनिकाने कनकमंजरी से कथा कहने के लिये कहा - कलकी कही गई कथा का उत्तर देते हुए कनकमंजरीने अपनी कथा प्रारंभ की - उत्तर उसने इस प्रकारका दिया कि जिस मनुष्यने यह जाना था, कि मुझे इसमें बंद हुए आज चौथा दिन है सो उसको तिजारी आती थी - इससे उसने जान लिया कि मुझे आज तृतीय कज्वर नहीं आया है कल आकर उत्तर गया है अतः आज चतुर्थ दिन है फिर आगे कथा उसने इस प्रकार कही
कलिङ्ग देशमें चंपापुरी के अंदर बलवाहन नामका एक राजा रहते थे। उनके अनेक रानियांथी । उनमें एक रानी उन राजाको अधिक प्रिय थी । राजाने उसके लिये इस प्रकार गुप्तरूप से सुवर्ण के आभूषण बनवाना प्रारंभ किये कि जिससे अन्यरानियों को बनानेकी खबर न लग सके। वास्तविक बात यह थी कि राजाने भूमिगृहमें सुवर्णकारों को बैठा दिये थे । एकदिनकी बात कि भूमिगृह में बैठे हुए स्वर्णकारों से कौतुकवश किसी ने पूछा कि इस समय दिन है या रात्रि પાછળથી પહેાંચ્યા અને વાતના ભેદ સાંભળવાની અભિલાષાથી રાજની પ્રમાણે સુવાને ઢોંગ કરીને પલંગમાં પડી રહ્યા. આ પછી રાજાને સુઈ ગયેલા જાણને મદનિકાએ કનકમ જરીતે વાત આગળ ચલાવવા કહ્યુ. ગઈ કાલની અધુરી વાતને પ્રત્યુત્તર આપવાની નેમથી મદનમ જરીએ શરૂઆત કરી. અને ઉત્તર આ પ્રમાણે આપ્યા કે, જે માણસે આ જાણ્યું હતુ` કે પેટીમાં બંધ થયાને આજે ચેાથેાં દિવસે છે. એને તરીકે તાવ આવતા હતા આનાથી તેણે જાણી લીધું કે, મને આજે તરીયા તાવ આવેલ નથી કાલે આવીને ઉતરી ગયેલ છે. આથી આજે ચેાથેા દિવસ છે. આ પછી તેણે ખીજી કથા કહેવાના પ્રારંભ કર્યો. જે આ પ્રમાણે છે,—
३७५
કલીંગ દેશમાં ચંપાપુરી નગરીમાં ખળવાહન નામના એક રાજા રહેતા હતા તેને અનેક રાણીઓ હતી. આમાંની એક રાણી રાજાને ખૂબજ પ્રિય હતી. રાજાએ તેના માટે ખાનગી રીતેથી સુવરનાં આભૂષણે અનાવરાવ્યાં કે જેથી જેની બીજી . રાણીઓને ખબર ન પડે. વાસ્તવિક વાત એ હતી કે, રાજાએ જમીનની અંદરના ભાંયરામાં સેાનીઓને ખસાડયા હતા. એક દિવસની વાત છે કે જ્યારે સેાનીને કૌતુકવશાત
उत्तराध्ययन सूत्र : 3
