________________
६९८
उत्तराध्ययनसूत्रे इह नगया रत्नवती नाम धनप्रवरश्रेष्टिपुत्री बुद्धिलश्रेष्ठिनो भगिनी वर्तते । सा बाल्यादेव मययनुरक्ता । सा समारूढयौवना सकलकलापारदृश्वा ललनाकुल ललामा मया किंचिद् ध्यायन्तीव दृष्टा, पृष्टा च-पुत्रि ! तवेदं मुखकमलं कथं प्रम्लानम् ? किं ते मानसं कष्टम् ? मयि विश्वासभूमौ सर्व निवेदय, तत्पतिकारं दिया है कि यह लेख तो ब्रह्मदत्त के नाम से अंकित हुआ है-अतः पहिले तुम यह बतलाओ कि यह ब्रह्मदत्त कौन है। उसने कहा सुनो मैं कहती हूं पर इसको दूसरों से गुप्त रखना, किसी से भी मत कहना। बात इस प्रकार है__रत्नवती इसी नगर के सेठ की एक पुत्री है। यह घुद्धिल की बहिन है। बाल्यकाल से ही मेरे ऊपर उसका प्रेमभाव बना हुआ है। जब यह यौवनवती हुई तो हरएक बात समझने लगी, पिताने इसको ममस्त शास्त्रों के अध्ययन से विशेष कुशल भी वना दी है ! इस समय तो यह हमारे बीच समस्त स्त्रियों में एक स्त्रीरत्न मानी जाती है । एक दिन की षात है कि यह न मालूम किस विचार में पड़ गई. उस विचार में यह इतनी तन्मय बन गई कि इसको स्व पर का कुछ भी ध्यान नहीं रहा। मैंने जैसे ही इसकी यह स्थिति देखी तो मुझ से रहा नहीं गया। मैंने जाकर उससे पूछा कि बेटी ! यह तेरा सदा प्रफुल्लित रहनेवाला मुख. कमल आज म्लान क्यों हो रहा है ? कहो क्या मानसिक कष्ट है यदि નામથી અંકિત થયેલ છે. આથી તમે પહેલાં એ બતાવે કે એ બ્રહ્મદત્ત કોણ છે ? એણે કહ્યું કે, સાંભળે હું કહું છું પરંતુ એને બીજાથી ગુપ્ત રાખજે કેઈને પણ કહેશે નહીં. વાત આ પ્રમાણે છે. –
રનવતી નામની આ નગરના શેઠની એક પુત્રી છે. જે બુદ્ધિલની બહેન થાય છે. બાલ્યકાળથી તેને મારા ઉપર પ્રેમભાવ છે. જ્યારે તે યૌવનવતી થઈ અને દરેક વાત સમજવા લાગી, ત્યારે તેના પિતાએ તેને સઘળા શાસ્ત્રના અધ્યયનથી વિશેષ કુશળ બનાવી. આ સમયે તે એને સમસ્ત સ્ત્રીઓમાં એક સ્ત્રીરત્ન માનવામાં આવે છે. એક દિવસની વાત છે કે ન માલુમ તે કયા વિચારમાં ગુંથાઈ ગઈ એ વિચારમાં એ એટલી તમય બની ગઈ હતી કે તેને સ્વપરનું કાંઈ પણ ધ્યાન રહેતું ન હતું. મેં જ્યારે તેની આવી સ્થિતિ જોઈ તે મારાથી રહેવાયું નહીં. મેં જઈને તેને પૂછયું કે, બેટી સદાયે કમળની માફક પ્રફુલ્લિત રહેતું તારું વદન કમળ આજે પ્લાન કેમ દેખાય છે. કહે! તને એવું તે શું માનસિક દુઃખ છે? તું તારી હાલત મને નહીં કહે તે
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
