________________
उत्तराध्ययनसूत्रे द्भागे समागत्य पुच्छं गृहीत्वा चक्रभ्रमेण भ्रमयति । चिरं भ्राम-भ्रामं तं हस्तिनं पश्चात् समाकर्षति । सुदूरं समाकृष्टोऽसौ गजः चीत्कारध्वनि कुर्वाणः श्रान्तः पतितः ततो हस्ती यावदुत्तिष्ठति, तावता कालेन तदुपरि कुमारः समारुह्य मस्तके मुष्टिभिस्ताडयित्वा हस्तिनं स्वायत्तीकृतवान् , हस्ती निर्बलो जातः । हुए हाथी ने उस उत्तरीय वस्त्र पर दन्तप्रहार करना प्रारंभ कर दिया। इसी समय अगडदत्त कुमार उसके पीछे पहुँच गया और पहोंचते ही उसने उसकी पूंछ पकड ली । पूंछ पकडते ही वह हाथी अगडदत्त कुमार को मारने के लिये अथवा पकड़ने के लिये चारों तरफ फिरकनी की तरह घूमने लगा। अगडदत्त कुमार ने भी बडी होशियारी से अपनी रक्षा करने में कसर नहीं रखी । इस तरह कुमार ने उसे चारों तरफ जब खूब घुमाया तब वह हाथी बिलकुल श्रान्त हो गया-थक गया, हाथी के थकने पर अगडदत कुमार ने उसको बडे जोर से पीछे की ओर खेंचा, खेंचते ही हाथी बिलकुल दूर तक खिंचा चला गया। पश्चात् वह चीत्कार शब्द करता हुआ जमीन पर गिर पड़ा। उठने के पहिले ही अगडदत कुमार उसकी पीठ पर चढ गया। और फिर उसने उसके कुंभस्थल पर जोर से मुट्ठी का प्रहार किया जिससे उसका मद उतर गया और हस्ती निर्बल हो कर उसके वश में आ गया। राजा ने जब हाथी को निर्बल बना हुआ अगडदत कुमार के आधीन देखा तो राजा को बड़ी खुशी हुई और वे मन में विचार ने બનેલા હાથીએ તે કપડા ઉપર પિતાના દાંત વડે પ્રહાર કરવા માંડયું. તે સમયે સમય સૂચક્તા વાપરી અગડદત્ત તેની પાછળ જઈને તેનું પૂંછડું પકડી લીધું. પૂછડું પકડાતાં જ હાથી અગડદત્તને પકડીને મારવા માટે ચારે તરફ ગોળગોળ ફરવા લાગે. અગડદત્ત પણ ભારે સાવધાનીપૂર્વક પોતાની રક્ષા કરવામાં કચાશ ન રાખી. આ રીતે હાથી ફેરફુદડીની માફક ચારે તરફ ખૂબ ઘુમવાના કારણે ખૂબજ થાકી ગયે. અગડદત્તે જોયું કે હાથી હવે થાકી ગયો છે, એટલે તેનું પૂછડું પકડીને જોરથી પાછળની તરફ ઢસડ. અને ઘણે દૂર સુધી હાથી ઢસડાયે. અને છેવટે મોટી ચીસ નાખીને હાથી જમીન ઉપર પડી ગયે. તે ઉભો થાય તે પહેલાં જ અગડદત્તકુમાર તેની પીઠ ઉપર ચઢી ગયો અને પછી તેણે તેના ગંડસ્થલ (કુંભસ્થલ) ઉપર જોરથી મુક્કાના પ્રહાર કર્યા. આથી હાથીને મદ ઉતરી ગયો. અને નિર્બળ થઈ અગડદત્તને વશ થયે. રાજાએ જ્યારે હાથીને નિર્બળ થયેલ તેમજ અગડદત્તના કાબુમાં આવી ગયેલ જે ત્યારે રાજા ખૂબ ખુશ
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
