________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० १३ चित्र-संभूत चरितवर्णनम्
६५१
नृत्यन्तौ स्पर्शास्पर्शव्यवस्थामुच्छेदितवन्तौ । तदर्हति भवांस्तयोर्दण्डं विधातुम् । एतनिशम्य तेन राज्ञा तौ नगरान्निःसारितौ । अन्यदा विस्मृतराजशासनौ तौ तत्र वाराणस्यां पुनरपि कौमुदी महोत्सवे समागतौ । स्वच्छवस्त्रेण स्वमुखमाच्छाय तत्रावस्थितयोस्तयो रसमकर्षोद्भवेन मुखात् स्वभावादेव गीतं निर्गतम् । श्रुतिमधुरं हृदयहारि तद्गीतं निशम्य कौमुदी महोत्सव समागताः सर्वे जना वितर्कितवन्तः
होकर गाते नाचते हुए इधर उधर फिरते रहते हैं । उनकी इस तरह की स्वेच्छाचार प्रवृत्ति से स्पर्शास्पर्शो की बंधी हुइ व्यवस्था विनष्ट हो रही है। अतः आपका कर्त्तव्य है कि आप इस व्यवस्था को यथावत् कायम रखने के लिये उसके लोपक इन दोनों भाईयों को दण्डित करे । गायक मंडल की इस बात को सुनकर राजाने उनको अपने नगर से निकाल दिया । कुछ काल के बाद नगर में कौमुदीमहोत्सव को मनाने का आयोजन प्रारंभ होने लगा। जब कौमुदीमहोत्सव के होने का समाचार चित्र और संभूत इन दोनों भाइओंने सुना तो ये अपनेको इसमें संमिलित होने के लोभ का संवरण न कर सके। राजाकी आज्ञा रुकावट को विस्मृत कर वे उस उत्सव का लाभ लेने के लिये पुनरपि वाराणसी नगरी में आ पहुँचे । आकर ही इन्हों ने अपने २ मुख को एक सफेद वस्त्र से ढक लिया और एक तरफ खडे होकर उत्सव को देखने लगे । उस समय वहां बडे जारों से संगीत चल रहा था । उसको सुनते ही रस की प्रकर्षता से अपने आप स्वभावतः - ही इनके मुख से गाना
અને સઘળાની સાથે સ્પૃસ્યાસ્પૃશ્યના વિચાર કર્યા વીના એકતાનમાં ગાતાં નાચતાં અહીં તહીં ફરી રહ્યા છે. એમની આ પ્રકારની સ્વચ્છંદ પ્રવૃત્તિથી વર્ણાશ્રમની વ્યવસ્થા નષ્ટપ્રાય થઈ રહી છે. આથી આપતુ એ કર્તવ્ય છે કે, આપ વ્યવસ્થાને યથાવત્ કાયમ રાખવા માટે એના લાપ કરનાર એ અન્ને ભાઈઓને શિક્ષા કરા. ગાયકમ ડળીની આ વાત સાંભળીને રાજાએ તે અને ભાઈ એને પેાતાના નગરમાંથી કાઢી મૂકયા. કેટલાક સમય પછી નગરમાં કૌમુદùાત્સ હાવાના સમાચાર ચિત્ર અને સભૂતને મળ્યા. આ સમાચાર સાંભળીને તેએ એ ઉત્સવ માણવાના લાભને રોકી ન શકયા. અને રાજાની આજ્ઞા ભૂલી જઈને એ ઉત્સવમાં ભાગ લેવા માટે તેએ વારાણસી નગરીમાં આવ્યા. નગરીમાં આવીને તેમણે પેાતાના મેઢાં સફેદ વસ્રાથી ઢાંકીને એક તરફ ઉભા રહીને ઉત્સવને જોવા લાગ્યા. એ વખતે ત્યાં શાનદાર રીતે સંગીત ચાલી રહ્યાં હતાં. એ સાંભળતાંની સાથે જ રસની પ્રકતાથી સ્વભાવતઃ તેમના મેઢામાંથી આપે આપ સગીત
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
