________________
४४२
उत्तराध्ययनसूत्रे
किं सुवर्णरूप्ये एव इच्छापूर्तये न भवतः ? इत्याशङ्क्याह
पुढेवी साली जाचे हिरेणं पसुभिस्संह ।
पडिपुण्णं नीलमेगस्स, इंइ विजा तैवं चरे ॥४९॥ छाया-पृथ्वी शालयो यवाश्चैव, हिरण्यं पशुभिः सह ।
प्रतिपूर्ण नालमेकस्य, इति विदित्वा तपश्चरेत् ॥ ४९ ॥ टोका-'पुढवी' इत्यादि।
पृथ्वी-भूमिः, शालयः= धान' इति भाषा प्रसिद्धा, यवाः = प्रसिद्धाः, च-पुनः, एव शब्दोऽवधारणे स च भिन्नक्रमः, नेत्यस्यानन्तरं द्रष्टव्य इत्यर्थः । हिरण्यं रजतं, सुवर्णादीनामुपलक्षणमेतत् । पशुभिः-गवाश्वादिभिः सह प्रतिपूर्ण संपूर्ण समस्तमित्यर्थः, एकस्य-जनस्येतिशेषः इच्छापरिपूर्तये, अलं-समर्थ नैव
मनुष्य की सौ रुपया की चाहना जय पूर्ण हो जाती है तो सहस्र की चाहना जगती है-सहस्र से लाख की, लाख से कोटि की, उससे राजा बनने की, फिर देव बनने की और तत्पश्चात् इन्द्र बनने की चाहना जगती रहती है। अर्थात्-इच्छाओं की समाप्ति कभी नहीं होती है ॥४८॥
'पुढवी साली जवा चेव' इत्यादि। ___ अन्वयार्थ-(पुढवी-पृथ्वी ) भूमि (साली-शालयः) धान्य (जवायवः) जौं (हिरणं-हिरण्यम् ) रजत-चांदी सोना आदि, (पसुभिस्सह पडिपुण्णं-पशुभिः सह प्रतिपूर्णम् ) ये सब पशु-गाय बैल आदि के साथ घर में भरे हो तो भी इनसे (एगस्स-एकस्य) एक भी प्राणी की (नालं
મનુષ્યની સે રૂપીયાની ચાહના જ્યારે પૂર્ણ થાય છે ત્યારે તેને હજારની ચાહના જાગે છે. અને હજારથી લાખની, લાખથી કરોડની અને પછી રાજા બનવાની, દેવ બનવાની અને પછી ઈન્દ્ર બનવાની ચાહના જાગતી રહે છે. અર્થાત-ઈચ્છાઓની સમાપ્તિ કદી પણ થતી નથી. ૪૮
"पुढवी साली जवाचेव" त्याल.
स-क्या-पुढवी-पृथ्वी भूमि, साली-शालयः धान्य, जवा-यवा ४१ हिरणं-हिरण्यम् यही सानु कणेरे पसुभिस्सह पडिपुण्णं-पशुभिः सह प्रतिपूर्णम् આ સઘળા ઉપરાંત પશુ-ગાય, બળદ, વગેરે ઘરમાં પુરતા પ્રમાણમાં ભર્યા डाय त ५ तेनाथी एगस्स-एकस्य ५ ५ प्राणानी २७। नाल-अलं न
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
