________________
उत्तराध्ययनसूत्रे
-
___ यद्येवं तर्हि तदपेक्षयाऽपि सुखसाध्योऽयं गृहाश्रमः स्वीक्रियताम् , अगारधमेणापि सकलकल्याणसंभवादित्याह-' इहेव पोसहरओ' इति । इहैवअस्मिन्नेव गृहाश्रमे स्थित इति गम्यते । पोषधरतः-पोष-धर्मपुष्टिं धत्ते, इति पोषधः-अष्टम्यादितिथिषु व्रतविशेषः, तत्र रता=आसक्तः, भव । अणुव्रताधुपलक्षणं चैतत् । अत्र पोषधग्रहणं पोषधदिनेष्ववश्यं तपोऽनुष्ठेयमिति बोधनार्थम् । तथा चोक्तम्।
सर्वेष्वपि तपयोगः, प्रशस्तः कालपर्वसु । अष्टम्यां पञ्चदश्यां च, नियतं पोषधं वसेत् ॥१॥ इति ॥४२॥
मूलम्
एयमंटुं निसामित्ता, हेउकारणचोइओ। तओ नमी राय रिसी, देविंदं इणमब्बवी ॥४३॥ छाया-एतमर्थं निशम्य, हेतुकारणनोदितः।
___ ततो नमिः राजर्षिः, देवेन्द्रम् इदमब्रवीत् ॥४३॥ टोका-'एयमट्ठ' इत्यादि--
एतम् अनन्तरोक्तम् , अर्थम् उपचारादर्थाभिधायिनं शब्दं निशम्य श्रुत्वा हेतुकारणनोदितः-हेतुकारणाभ्यां नोदितः-प्रेरितः, अत्रेत्थं हेतुःभी अधिक सुगम यह गृहाश्रम है-जिस को तुम परित्याग कर रहे हो इस में रह कर ही धर्म साधन करो।व्रत करो, उपवासादि तपस्या करो, पर्व तिथियों को पौषध व्रत से आराधना करो। ऐसे पौषध आदि सभी पों में करना श्रेष्ठ ही माना गया है किन्तु अष्टमी चतुर्दशी एवं पूर्णिमा को तो पौषध व्रत अवश्य ही करना चाहिये। कहा भी है
"सर्वेष्वपि तपो योगः प्रशस्तः कालपर्वसु।
अष्टम्यां पञ्चदश्यां च नियतं पोषधं वसेत् ॥१॥४२॥" સલાહ આપું છું કે, આનાથી પણ અધિક સુગમ આ ગૃહસ્થાશ્રમ છે જેને तमे परित्या॥ ४॥ २॥ छ। इहेव पासहरओ भवाहि-इहैव पोषधरतः भव मां રહીને જ ધર્મ સાધન કરે, વ્રત કરે, ઉપવાસ આદિ તપસ્યા કરે, પર્વ તિથિઓની પૌષધ વ્રતથી આરાધના કરે, સઘળા પર્વોમાં પૌષધ આદિ કરવો એ શ્રેષ્ઠ મનાયેલ છે. પરંતુ અષ્ટમી ચૌદશ અને પુનમે એ તે અવશ્ય પૌષધ ત્રત કરવું જોઈએ. કહ્યું પણ છે–
" सर्वेष्वपि तपोयोगः प्रशस्तः कालपर्वसु । अष्टम्यां पंचदश्यां च नियतं पौषधं वसेत् ॥१॥ ४२ ॥"
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
