________________
-
प्रियदर्शिनी टीका. अ. ९ नमिचरिते नमिइन्द्रयोः संवादः ४०७
टीका-'एयम ' इत्यादि।
एतम् अनन्तरोक्तम् , अर्थम् उपचारादर्थाभिधायिनं शब्दं निशम्य, हेतुकारणनोदितः स्त्र प्रतिबोधि हेतुकारणयोनोंदितः-प्रेरितः-अनन्तरोक्तगाथया सिद्धसाधनतादोषग्रस्तानुमानावलम्बित्वेन कथित इत्यर्थः।
__ अथ नमिमूचितानुमानम्यद्वा-मोक्षस्थानं गन्तव्यम् ' इति प्रतिज्ञा, ' शाश्वतसुखास्पदत्वात्' इति हेतुः, यत् यत् न गन्तव्यं, तत्तन्न शाश्वतसुखास्पदं यथा नरकनिगोदकण्टकादि स्थानम् इति व्यतिरेकोदाहरणम् , इदं तु शाश्वतसुखास्पदम् मोक्षस्थानम् इत्युपनया, तस्माद् गन्तव्यम् मोक्षस्थानम् इति निगमनम् । अयं पञ्चावयववाक्यरूपो हेतुः । कारणं
'एयम निसामित्ता' इत्यादि।
अन्वयार्थ-(एयम8 निसामित्ता-एतमर्थ निशम्य) अनन्तरोक्त इस नमिराजर्षि के वचन को सुनकर ( हेउकारणचोइओ-हेतुकारणनोदितः) हेतु एवं कारण से समझाया गया (देविंदो-देवेन्द्रः) देवेन्द्र (तओ-ततः) बाद में (नर्मि रायरिसिं-नमि राजर्षिम्) नमि राजऋषि से (इणमब्बवीइदम् अब्रवीत) इस प्रकार बोला
भावार्थ-नमि राजऋषि ने देवेन्द्र को इस प्रकार भी समझायाकि-"मोक्षस्थानं गन्तव्यम् शाश्वतसुखास्पदत्वात् " मोक्षस्थान गन्तव्य. जाने योग्य स्थान है, क्यों कि वह शाश्वत सुखका स्थान है। जो ऐसा नहीं होता तो वह स्थान गन्तव्य भी नहीं होता जैसे नरक निगोद 'या' कण्टकाकीर्णस्थान, यह व्यतिरेक उदाहरण है। पूर्वोक्त प्रतिज्ञा एवं हेतु वाक्य हैं। मोक्षशाश्वतसुखका स्थान है यह उपनय वाक्य है, इसलिये वह __“ एयमटुंनिसामित्ता" प्रत्याहि.
स-या---एयमटू निसामित्ता अनन्तत थे नभिषिना क्यन सलमान ने हेतुकारणचोइओ-हेतुकारणनोदितः हेतु सने ४२४थी सभा१पामा मावे ते सinoया पछी देविदो-देवेन्द्रः हेवेन्द्रे नमि रायरिसि-नमि राजर्षिम् नभि राबिन २मा प्रमाणे धु--
भावार्थ--मि २०४षि हेवेन्द्रने मारे ५ समतव्युं , “ मोक्ष स्थान गन्तव्यम् शाश्वतसुखासदत्वातू" मोक्षस्थान गन्तव्य वायोग्य स्थान छ કેમ કે, તે શાશ્વત સુખનું સ્થાન છે. જે એવું ન હોય તે તે સ્થાન ગન્તવ્ય પણ ન હોત. જેમ નરકનિગદ અથવા કટકાકીણું સ્થાન, આ વ્યતિરેક ઉદાહરણ છે, પૂર્વોક્ત પ્રતિજ્ઞા અને હેતુવાક્ય છે. મોક્ષ એ શાશ્વત સુખનું સ્થાન છે
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
