________________
२४
यदि क्रियते कर्म, तत् परत्रोपभुज्यते । मूलसिक्तेषु वृक्षेषु, फलं शाखासु जायते ॥ १ ॥ एवं मत्वा पापं न कर्तव्यम् ।
अत्र स्वकृतकर्मभोगे चौरदृष्टान्तः
w
उत्तराध्ययनसूत्रे
बंगदेशे आदित्यनगरे दुर्वृत्तनामकचौरः कस्यचिद् व्यवहारिणो गृहे सर्वतो - दत्तफलके कपिशीर्षाकृतिकं ( कंगुराकारं ) क्षात्रं दत्तवान् । तत्र जाग्रद् गृहपतिः क्यों कि ( कडाण कम्माण न मोक्ख अस्थि - कृतानां कर्मणां मोक्षो नास्ति ) किये हुए कर्मों का विना फल दिये झड़ना-अभाव - नहीं होता है। कहा है- " जो कर्म यहां जीवों द्वारा किये जाते हैं वे उनके द्वारा इस लोक एवं परलोक में भागे जाते हैं"। जैसे वृक्ष, जड में तो सींचे जाते हैं और फल लगते हैं शाखाओं में। ऐसा मान कर पाप नहीं करना चाहिये । उससे सदा बचते रहना चाहिये । जीव अपने कर्मों का फल स्वयं भोगता है जिस प्रकार - चोर चोरी करने का फल शिरच्छेद आदि रूप में भोगता है। इस पर दृष्टान्त इस प्रकार है
बंग देश में एक आदित्य नगर था । उसमें दुर्वृत्त नामका एक चोर रहता था । उसने किसी समय एक सेठ के घरपर चोरी करने का विचार किया, परन्तु उसके चारों ओर पाटिये दिये हुए थे अतः उसका दाव नहीं बैठता था । उसने उसमें सेंध-खात पाडा । जो खात उसने उसमें की थी वह कंगूरा के आकार जैसी थी । जब यह खात भीत में कर रहा था तब खोदने की अवाज सुनकर सेठ जग पड़ा । कृतानां कर्मणां मोक्षो नास्ति भनाइ लोगवा पडे छे, उद्धुं छे-" लव દ્વારા જે કમ અહિં કરાય છે તેના ફળ તેને આલેક અને પરલેાકમાં ભાગવવાં પડે છે” જેમ પાણી તે વૃક્ષના મૂળમાં જ સિંચાય છે, છતાં ફળ તા શાખામાં જ લાગે છે એવું જાણીને પાપકમ કરતાં અટકી જવું જોઈ એ. તેનાથી સદા ખચતાં રહેવુ જોઈએ. જીવ પેાતાનાં કરેલાં કર્મોનું ફળ પાતે જ ભાગવે છે. જે પ્રકારે ચારી કરનાર ચારને શિરચ્છેદ્ર મસ્તક ધડથી જુદું થવુ' વિગેરે સજા થાય છે તે ભાગવે છે. એના ઉપર આ દૃષ્ટાન્ત છે.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
મગ દેશમાં એક આદિત્ય નગર હતું. તેમાં ધ્રુત્ત નામના એક ચાર રહેતા હતે. તેણે કેાઈ શેઠને ઘેર એક સમય ચારી કરવાના વિચાર કર્યાં. પરંતુ તે ઘર ચારે તરફથી ખરાબર બંધ હતું. આથી તેને ગજ વાગતે ન હતા. આથી તેણે શેઠના ઘરની ભીંતમાં ખાતર પાડવા માંડ્યું. જે કાંગરાના આકાર જેવું હતું. તે જે વખતે ભીંત કાચી રહ્યો હતા તે વખતે
