________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० ८ गा. १० भूतेषु दण्डनिषेधवर्णनम्
३१३ __यः प्राणान् नातिपातयति, चकरात् प्राणातिपातं न कारयति, नानुमोदयति च, इदमुपलक्षणं मृषावादविरमणादीनामपि स त्रायी-सर्वथा षड्जीवनिकायरक्षका, समितः पञ्चसमितियुक्त इत्युच्यते । समितियुक्तस्य मुनेः को लाभः १ स्यादित्याशडक्याह-'तओ से'-इत्यादि । अथ अनन्तरम् , तता-तस्मात् समितियुक्तात् पापकम्-अशुमं, कर्म-ज्ञानावरणीयादिकं स्थलात् अत्युनतस्थानात् उदकमिवजलमिव-निर्याति-निर्गच्छति । यथा-उन्नतस्थले जलं न तिष्ठति, तथा समिति युक्ते साधौ पापं न तिष्ठतीत्यर्थः ॥ ९॥
उक्तमर्थ स्पष्टयितुमाह
जगनिस्सिएहिं भूएहि, तसैनामहिं थावरेहिं च । नो तेर्सि मारभे"दंडं,मणसा वयसी कार्यसा चैव ॥१०॥ __ अन्वयार्थ-जो (पाणे-प्राणान् ) प्राणों का (ना इवाएज्जा-नाति पातयेत् ) नष्ट नहीं करता है, न करवाता है, और न करते हुए की अनुमोदना करता है, इसी तरह जो मृषावाद आदि का आचरण स्वयं नहीं करता है, और न करने वालों की अनुमोदना करता है (से ताई सामए त्ति पुच्चई-स त्रायी समित इति उच्यते) वह सर्वथा षड्जीवनिकाय का रक्षक होता है और वही पंचसमिति से युक्त है ऐसा कहा जाता है, (तओ-ततः) उस समितिसंपन्न आत्मा से (थलाओ उदगं व पावयं कम्म निज्जाइ-स्थलात् उदकमिव पापकं कर्म निर्याति) अत्युन्नतस्थान से जल की तरह ज्ञानावरणियादिक अशुभ कर्म निकल जाते हैं । जिस प्रकार उन्नतस्थान पर जल नहीं ठहरता है उसी प्रकार ऐसी आत्मा में पाप नहीं ठहरता है ॥९॥
सन्या:- पाणे-प्राणान् प्राणाना ना इवाएज्जा-नातिपातयेत् नाश કરતું નથી, કરાવતું નથી અને કરતો હોય તેને અનુમોદન આપતું નથી. આવી જ રીતે જે મૃષાવાદનું આચરણ પિતે કરતું નથી, કરાવતું નથી, તેમ કરનારને मनुभाहन मापता नथी. से ताई समिए त्ति वुच्चई-स त्रायी समित इति उच्यते તે સર્વથા જીવનકાયને રક્ષક હોય છે, અને તેજ પાંચ સમિતિથી યુક્ત છે, मे ४ामा २ाव छ. तओ-ततः स समिति संपन्न मात्माथी थलाओ उदगं व पावयं कम्म निज्जाइ-स्थलातू उदकमिव पापकं कर्म निर्याति या स्थान परथी પણ જેમ એકદમ હળી જાય છે, એજ રીતે જ્ઞાનાવરણીયાદિક અશુભ કર્મ નિકળી જાય છે. જે રીતે ઉંચા સ્થળ ઉપર પાણી રહી શકતું નથી એજ રીતે એવા આત્મામાં પાપ રહી શકતું નથી. ૯
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
