________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. ६ गा० १२ मुक्तिप्रतिपक्षिणां दोषकथनम् २१५ मतया दैन्यमापन्ना इत्यर्थः । अत्र हेतुमाह-' बाला' इत्यादि । यतस्ते बाला सदसद्विवेकरहिताः, रागद्वेषपूर्णा इति यावत् , पण्डितमानिनः-आत्मानं पण्डितं मन्यन्ते, इत्येवं शीलाः।
अयं भावः-ये वालाः पण्डितमानिनश्च सन्ति ते स्वयमज्ञा अपि तत्त्वज्ञानामिमानादन्यं प्राज्ञमनुशासमाना ज्ञानादेव मोक्षसिद्धिरितिविविधभाषया वदन्ति ॥११॥ अथ मुक्तिपथपरिपन्थिनां दोषं प्रदर्शयति
मूलम्जे कई सरीरे सत्ता, वण्णे रुवे ये सव्वसो ।
मर्णसा कायवक्केणं, संठवे ते" दुक्खसंभवा ॥१२॥ छाया-ये केचित् शरीरे सक्ताः, वर्णे रूपे च सर्वशः। ____ मनसा कायवाक्येन, सर्वे ते दुःखसंभवाः ॥ १२ ॥ टीका-'जे केइ' इत्यादि
ये केवित् शरीरे-शरीरविषये, वर्णे-गौरत्वादि के, रूपे संस्थानादौ, च-शब्दात् विचार करते हुए उसके अपकार करने में असमर्थ होने की वजह से दीनता को प्राप्त होते रहते हैं। क्यों कि ऐसे जीव (बालाः ) सत असत के विवेक से विकल होते हैं तथा रागद्वेष से परिपूर्ण रहते हैं । और इसीलिये वे अपने आपको ऐसे कामों के करने में (पंडियमाणिणोपण्डितमानिनः) कुशलमति माना करते हैं।
जो बाल-अज्ञानी जन हैं और अपने आपको पण्डित मानने के अभिमान से गर्विष्ठ हो रहे हैं वे तत्त्व ज्ञान के गर्व से अन्य महापुरुष की आराधना से विमुख होकर " ज्ञान से ही मुक्ति होती है" इस बात को विविध भाषा द्वारा कहा करते हैं ॥११॥ આ પ્રકારને વિચાર કરતાં કરતાં એને અપકાર કરવામાં સર્વથા અસમર્થ હોવાના કારણે દીનતાને પ્રાપ્ત થતા રહે છે. કેમકે, એવા જીવ સત્ અસના વિવેકથી અજાણ હોય છે તથા રાગદ્વેષથી પરિપૂર્ણ રહે છે. અને એ જ કારણે તે પોતે पोतानी जतने मे मा ४२वामा पडियमाणिणो-पण्डितमानिनः सुशणમતિ માનતા હોય છે.
જે બાલ-અજ્ઞાની જન છે અને પિતે પિતાને પંડિત માનવામાં અભિમાનથી ગર્વિષ્ટ થતા રહે છે. તે તત્વજ્ઞાનના ગર્વથી અન્ય મહાપુરુષની આરાધનાથી વિમુખ થઈને “જ્ઞાનથી જ મુક્તિ થાય છે” આ વાતને વિવિધ ભાષા દ્વારા કહ્યા કરે છે. જે ૧૧
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
