________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ०५ गा. ३० समाधिमरणार्थ शिष्योपदेशः १८१ स्वात्मानं प्रति वदन्ति
कृमिजालशताकीणे, जर्जरे देहपञ्जरे ।
भज्यमाने न भेतव्यं, यतस्त्वं ज्ञानविग्रहः ॥७॥ एवं विमृश्य महापुरुषा मरणाद् भयं न कुर्वन्ति ॥२९॥ एवमकाममरणं सकाममरणं चेति मरणद्वयमुक्त्वा शिष्यमुपदिशति
मूलम्तुलिया विसेसमादाय, दयाधम्मस्स खंतिएँ। विप्पंसीएज्ज मेहावी, तहाभूएण अप्पणा ॥३०॥ छाया-तोलयित्वा विशेषमादाय, दयाधर्मस्य क्षान्तेः।
विप्रसीदेत् मेधावी, तथाभूतेन आत्मना ॥३०॥ टीका-'तुलिया' इत्यादिहे शिष्य ! मेधावी-चारित्रमर्यादावर्ती, तोलयित्वा-बालमरणं पण्डितमरणं ज्ञानी पुरुष अपनी आत्मा को इस प्रकार समझाते हैं
"कृामजालशताकीर्णे जर्जरे देहपजरे ।
भज्यमाने न भेतव्यं, यतस्त्वं ज्ञानविग्रहः॥१॥७॥ हे आत्मन् ! तुम तो ज्ञानरूप शरीरवाले हो फिर क्यों इस देहरूपी पञ्जर के नष्ट होने पर भय कर रहे हो। क्यों कि यह देह पजर कीडों के पुंज से भरा हुआ है तथा जजेरित बना हुआ है। ऐसा विचार कर महापुरुष मरण से भय नहीं करते हैं ॥ २९ ॥
इस प्रकार सूत्रकार अकाममरण तथा सकाममरण को कहकर अब शिष्य को उपदेश देते हैं-'तुलिया विसेसमादाय'-इत्यादि ।
अन्वयार्थ हे शिष्य ! (मेहावी-मेधावी ) चारित्रमर्यादावर्ती જ્ઞાની પુરુષ પિતાના આત્માને આ પ્રમાણે સમજાવે છે –
" कृमिजालशताकीर्णे जर्जरे देहपञ्जरे। __ भज्यमाने न भेतव्यं यतस्त्वं ज्ञानविग्रहः ॥ १॥७॥"
હે આત્મા! તું તે જ્ઞાનરૂપી શરીરવાળે છે પછી આ દેહરૂપી પીંજરાને નાશ થતાં શા માટે ભય કરે છે? કેમકે આ દેહરૂપી પીંજરું તે કીડાઓના સમૂહથી ભરપૂર છે. અને જર્જરીત પણ થઈ ગયેલું છે એ વિચાર કરી મહાપુરુષ મરણને ભય કરતા નથી. એ ૨૯ છે
સૂત્રકાર આ પ્રકારે અકામમરણ તથા સકામમરણને કહી હવે શિષ્યને अपहेश मापे छे.-"तुलिया विसेसमादाय" त्याह.
भ-पयार्थ- शिष्य ! मेहावि-मेधावी यात्रि भने समानार शिष्य
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
