________________
%3
१३८
उत्तराध्ययनसूत्रे तया तत्र निषण्णः लघुधनुर्मुक्तैर्बदरास्थिभिः ‘गुठली' इति भाषापसिद्धैः, तस्य घटवृक्षस्य पत्रेषु पुनः पुनश्छिद्रीकुर्वनासीत् । क्रीडापरेण तेन स वटवृक्षः प्रायः सच्छिद्रपत्रीकृतः। ___अन्यदा तत्रैकः स्वगोत्रिबहिष्कृतो भूपपुत्रः समायातः। तथाभूतं वटवृक्षं विलोक्य स तमजापालकं पृच्छति-केनास्य वटवृक्षस्य सकलानि पत्राणि छिद्रितानि, सोऽवदत् - मयैतानि पत्राणि क्रीडया सच्छिद्रीकृतानि । ततोऽसौ राजपुत्रः रियां भी बैठ जातीं। वह अजापालक वहाँ पर एक छोटासा धनुष बनाता, और उस पर बेर की गुठली रखकर उनसे उस वटवृक्ष के पत्तों के छेदन की क्रीडा में लग जाता । जबतक यह उसके नीचे बैठा रहता तबतक प्रायः यही काम करता रहता, इससे उस वटवृक्षके पत्ते प्रायः समस्त ही सच्छिद्र हो गये थे। एक समयकी बात है कि वहां पर अपने बड़ेभाई से बहिष्कृत हुआ एक राजकुमार आ गया। उसने सच्छिद्र पत्र वाला उस वटवृक्ष को देखा । देखकर उसने उस अजापालक से पूछा-किसने इस वटवृक्ष के समस्त पत्तों को छिद्रित किया है, कहो मालूम है क्या ?। राजकुमार की बात सुनकर अजापालक ने कहा यहाँ और कौन है, जो इस वटवृक्ष के पत्तों को छिद्रित करे-मैंने ही यह काम किया है । जब बकरियां चर कर दुपहर के समय इसके नीचे बैठ जाती हैं तो मैं भी यहीं पर बैठ जाता हूं और समय निकाल ने के लिये खेल२ मे मैं इनको गिलोल पर बैरों की गुठली चढाकर उनसे इसके पत्तों को छेदित करता रहता हूं। राजकुमार ने छेद करने की જતી. તે ભરવાડ ત્યાં બેસીને નવ બેઠે એક નાની એવી ગીલોલ બનાવતે અને તેના ઉપર બેરને ઠળીયે ચઢાવીને તે વડે એ વડલાનાં પાંદડાંને છેદવાની રમત રમ્યા કરતે. જ્યાં સુધી તે ત્યાં વડલા નીચે બેસી રહે ત્યાં સુધી નવરે બેઠે આજ કામ કર્યા કરતા. આથી તે વડલાનાં સઘળાં પાંદડાં છીદ્રાળાં થઈ ગયાં. કેઈ એક દિવસે પિતાના મોટાભાઈથી તિરસ્કારાએલે એ એક રાજકુમાર એ સ્થાને આવી પહોંચ્યો. તેણે વડના દરેક પાંદડાને વીંધાયેલાં જોયાં, જેથી આશ્ચર્ય સહિત તેણે તે ભરવાડને પૂછ્યું કે, આ વડલાનાં તમામ પાંદડાંને કારણે વીંધી નાખ્યાં? તેની તમને ખબર છે ? રાજકુમારની વાત સાંભળીને ભરવાડે કહ્યું, મારા સિવાય અહીં બીજું કોણ છે કે જે એ કામ કરે ? મેં જ એ કામ કર્યું છે. બપોરના વખતે બકરીઓ ચરીને જ્યારે આ વડલાની નીચે છાયામાં બેસે છે ત્યારે
પણ આ સ્થળે આરામ કરું છું અને સમય વિતાવવા માટે આ ગિલમાં બોરને ઠળીયે ચડાવીને રમત રમું છું અને રમત કરતાં કરતાં પાંદડાં છેદયા કરું છું.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
