________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ. ५ गा. ३ केषां कीदृशं मरणं भवेदिति कथनम्
१२५
=मरणावस्थायां जाते स्थाने भेदरूपे इमे = वक्ष्यमाणे, द्वे आख्याते = भगवता कथिते स्तः = विद्येते । ते द्वे स्थाने के ? इति जिज्ञासायामाह - ' अकाममरणं चेव ' इत्यादि, अकाममरणं चैव अपि तथा सकाममरणम् । च शब्दः समुच्चये, एवेति तथेति च पादपूरणार्थः । मरणं मुख्यतया द्विविधम्-अकाममरणं सकाममरणं चेत्यर्थः॥ उक्तमरणद्वये किं केषां भवति, तच्च कियद्वारमित्याशङ्क्याह
मूलम्
बालाणं अकामं तुं मरणं असई भवे । पंडियाणं सकामं तु, उक्कोसेणं स भवे ॥ ३॥
छाया - बालानाम् अकामं तु मरणम् असकृद् भवेत् । पण्डितानां सकामं तु, उत्कर्षेण सकृद् भवेत् ॥ ३ ॥ टीका- 'बालाणं ' इत्यादि ।
3
बालानां वाला इव बालाः सदसद्विवेकरहितास्तेषाम्, अकामं तु अकाममेव - अनीप्सितमेव मरणम्, असकृद् = पुनः पुनः भवेत् = भवति । बालानां कामभोभगवान ने जो कहा है वह इस गाथा द्वारा सूत्रकार स्पष्ट करते हैं' संति - इत्यादि ।
-
,
अन्वयार्थ - ( मरणंतिया - मारणान्तिके ) मरणासन्नकाल में होनेवाले (संति मे यदुवे ठाणा अक्खाया- इमे द्वे स्थाने अख्याते स्तः) ये दो स्थान भगवान कहे हैं (अकाममरणं चेव सकाममरणं तहा-अकाममरणं चैव सकाममरणं तथा ) १ अकाममरण और २ दूसरा सकाम मरण ॥ २ ॥
मुख्यतया मरण दो प्रकार का है -१ सकाममरण २ अकाममरण । इन दो मरणों में से कौन मरण किन प्राणियों को होता है ? तथा कितनी बार होता है ? यह बात सूत्रकार इस नीचे की गाथा द्वारा प्रकट करते हैं- 'बालाणं अकामं तु ' - इत्यादि ।
लगवाने ? उद्धुं छेतेने या गाथाद्वारा सूत्रार स्पष्ट रेछे “संतिमे" इत्याहि. अन्वयार्थ – मरणंतिया - मारणान्तिके भरणासन्न अणमां थवा वाणा संतिमेय दुवे ठाणा अक्खाया- इमे द्वे स्थाने आख्याते स्तः या मे स्थान लगवाने ह्यां છે-એક અકામ મરણુ અને ખીજું સકામ મરણુ॥૨॥
મુખ્યત્વે મરણ એ પ્રકારનાં છે-એક મરણુ. આ એ મરણમાંથી કર્યુ. મરણુ કઈ થાય છે, આ વાત સૂત્રકાર આ નીચેની ગાથા " बालाणं अकामं तु' इत्याहि !
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
સકામમરણ અને બીજી અકામ વ્યક્તિનું થાય છે તથા કેટલીવાર દ્વારા સમજાવે છે–
