________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० ४ गा. ११ प्रमादमूलरागद्वेषत्यागोपदेशः ११५ तद्गुणैर्वशीकृतान् सेवकान् स्वस्वकार्यकरणोधतान् निरीक्ष्य प्रसन्नो भूत्वा तां स्वसर्वस्वस्वामिनी कृतवान् ! । एवमप्रमत्तो भूत्वा मुनिः संयममार्ग विहरेत् ॥१०॥ प्रमादस्य मूलं रागद्वेषौ स्तः, अतः सोपायं तत्त्यागमाह
मूलम्मुडे मुहं मोहगुणे जयंतं, अणेगरूवा समणं चरतं । फांसा फुसैन्ती असमंजसं च, ने तेसुंभिक्खू मणसा पउँस्से॥११॥ छाया-मुहुर्मुहुः मोहगुणान् जयन्तं, अनेकरूपाः श्रमणं चरन्तम्।
स्पर्शाः स्पृशन्ति असमंजसं च, न तेषु भिक्षुमनसा प्रद्विष्यात् ॥११॥ टीका-'मुहूं मुहुं' इत्यादि।
मुहुर्मुहुः वारं वारं, मोहगुणान्-मोहो गुणः-स्वभावो येषां ते मोहगुणाःमोहकारकाः शब्दादयस्तान् जयन्तम् तेषां जये निरन्तरं प्रवर्तमानं, चरन्तं संयमकरने में जब प्रमादरहित देखा और साथमें अपने घर की उन्नति देखी तथा भार्या के गुणों से वशीकृत नौकर चाकरों को अपने २ कार्य में लगे हुए देखा तो उनको बड़ा हर्ष हुआ, सेठ ने उसी समय इस नवपरिणीत सेठानी को अपने घर का सब अधिकार दे दिया। मुनि को इस कथा से यही सारांश लेना चाहिये कि-अप्रमत्त होकर ही मुनि संयम मार्ग में विचरण करे ॥१०॥
प्रमाद के मूल कारण राग और द्वेष है अतः उनके त्याग का सूत्रकार उपदेश देते हैं—'मुहं मुहूं' इत्यादि।
अन्वयार्थ-(मुटुं मुहुं-मुहुर्मुहुः) बार बार (मोहगुणे-मोहगुणान् ) मोहगुणवाले-ऐसे शब्दादिकों के (जयंतं-जयन्तम् ) जीतने में निरंतर તેણે પ્રમાદ રહિત જોઈ અને સાથે સાથે પોતાના ઘરની ઉન્નતિ જોઈ અને પિતાની પત્નિના ગુણથી નેકર ચાકરેને વશ થયેલા તેમજ પિતાપિતાના કામમાં રચ્યા પચ્યા જોયા તે તે ખૂબ જ ખુશી થશે. શેઠે એજ સમયે પિતાની એ નવપરણિત પત્નિને પિતાના ઘરને સઘળે અધિકાર સેંપી દીધે. સનિએ આ કથા ઉપરથી એ સાર લેવું જોઈએ કે, અપ્રમત્ત થઈને જ મુનિએ સંયમ માર્ગમાં વિચરણ કરવું જોઈએ. ૧૦ |
પ્રમાદનું મૂળ કારણ રાગ અને દ્વેશ છે. આથી તેના ત્યાગને સૂત્રકાર उपदेश मा छे. “ मुहूं मुहुं"-त्याह.
अन्वयार्थ-मुहं मुहुं-मुहूर्मुहुः घडी घडी माडगुणा मोहगुणे-मोहगुणान् भाडा२४ मे शहानि जयंतं-जयन्तम्
प्रवतमान तय
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
