________________
उत्तराध्ययनसूत्रे मूलम्-सुइं च लधुं सद्धं च, वीरियं पुण दुलहं ।
बहवे रोयमाणा वि", नो यणे पडिवैजए ॥ १०॥ छाया-श्रुतिं च लब्ध्वा श्रद्धां च, वीर्य पुनर्दुर्लभम् । ____बहवः रोचमाना अपि, नो च तत् प्रतिपद्यन्ते ॥ १० ॥ टीका-'सुइच' इत्यादि। ..
श्रुति-धर्मश्रवणं, च-अपि श्रद्धां-धर्मरुचिं, चकारात मनुष्यत्वं लब्ध्वा वीर्य -चारित्रपालने पराक्रमस्फोरणं पुनदुर्लभम् , वीर्य हि-कर्मरजःप्रक्षालकं जलमिव, भोगभुजङ्गविषनिवारण मन्त्र इव, कर्मघनाधनविकिरणे पवन इव, केवलज्ञानभास्करप्रकटने प्राची दिगिव, साधनन्तमुक्तिसाम्राज्याभिलषितप्राप्तौ कल्पतरुरिवास्ति । वीर्यवन्त एवं मोक्षप्राप्तावधिकारिणो भवन्ति । संयमवीर्यस्य दुर्लभत्वे हेतुमाह
मनुष्यत्व, श्रुति और श्रद्धा, इन तीनों की प्राप्ति होने पर भी संयम में वीर्योल्लास का होना महादुर्लभ है, यह बात इस नीचे की गाथाद्वारा सूत्रकार बतलाते हैं-'सुइं च' इत्यादि। ___ अन्वयार्थ-(सुइंच सद्धं च लध्धुं-श्रुतिं च श्रद्धां च लब्ध्वा ) धर्मश्रवण, तथा श्रद्धा-धर्म में रुचि-एवं मनुष्यभव पाकर के भी (पुण वीरियं दुल्लहंपुनः वीर्य-दुर्लभम् ) चारित्र के पालन करने में वीर्योल्लास का होना दुर्लभ है। क्यों कि यह वीर्य कर्मरूपी धूलिको धोने के लिये पानी जैसा, भोगरूपी भुजंग के विषनिवारण करने के लिये मंत्र जैसा, कर्मरूपी मेघपटलको उड़ाने के लिये पवन जैसा, केवलज्ञानरूपी सूर्य को प्रकट करने के लिये पूर्वदिशा जैसा, साधनन्त मुक्तिरूप अभिलषित की प्राप्ति कराने के लिये कल्पवृक्ष जैसा है। जो वीर्यविशिष्ट होते हैं वे ही
મનુષ્યત્વ, ધર્મશ્રવણ અને તેમાં શ્રદ્ધા થવી આ ત્રણેની પ્રાપ્તિ થવા છતાં પણ સંયમના માર્ગમાં પુરૂષાર્થ કરવામાં રત થવું એ મહાદુર્લભ છે. એ पात मा नीयनी ॥२॥ द्वा२। सूत्र४२ मताव छ. सुई च-त्यादि
मन्वयार्थ -सुई च सद्धं च लध्धु-श्रुति च श्रद्धां च लब्ध्वा धर्म श्रवार तथा श्रद्धा धर्मभा३यी अने मनुष्यस पाभीन ५ पुण वीरियं दुल्लहं-पुनः वीर्य दुर्लभम् ચારિત્રનું પાલન કરવામાં પુરૂષાર્થ કર ઘણે દુર્લભ છે. કેમ કે, એ વીર્ય (પુરૂષાર્થ કર્મરૂપી ધુળને છેવા માટે પાણી સમાન, ભેગ રૂપી ભુજંગ (સ)નું ઝેર નિવારણ કરવા માટે મંત્ર સમાન, કમરૂપી મેઘપટલ (વાદળીને વિખેરવા માટે પવન સમાન, કેવળજ્ઞાન રૂપી સૂર્યને પ્રગટ કરવા માટે પૂર્વ દિશા સમાન સાઘનંત મોક્ષની અભિલાષાની પ્રાપ્તિ કરવા માટે કલ્પવૃક્ષ સમાન છે. મેક્ષની જે ધર્મકરણમાં વીર્ય વિશિષ્ટ (વધારે પરાક્રમી હોય છે તેને જ પ્રાપ્તિના
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
