________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० २ गा० ३१ अलाभपरीषहजये ढंढणमुनिदृष्टान्तः
४५५
दित्यर्थः । अयं भावः -- याचिते सति गृहस्थः स्वेच्छया दद्यात् न वा दद्यात्, तत्र कोsस्य संतोषो न यच्छति सति । एवं भावनया लाभाभावेऽपि मुनिना समतसैव अविकृतस्वान्तेनैव भवितव्यमित्यलाभपरी पहो विजितो भवतीति ।
भावार्थ - अलाभपरीषह पर विजय पाने के लिये साधु की विचारधारा कैसी होनी चाहिये यह बात इस गाथा द्वारा सूत्रकार ने प्रदर्शित की है। वे कहरहे हैं कि साधु जब गोचरी के लिये किसी सद्गृहस्थ के यहां जाता है और आहारादिककी याचना करता है तो उसकी इच्छा की पूर्ति होना न होना यह साधु के हाथ की बात नहीं है। गृहस्थ की भावना होगी तो वह देगा नहीं होगी तो नहीं देगा । साधु की कोई इस में जबर्दस्ती तो है नहीं, अतः ऐसी परिस्थिति में जब कि साधु को आहार का लाभ न हो तो उसका कर्तव्य है कि वह अपनी आत्मा को व्यर्थ में क्लेशित न करे, और न उस पर रुष्ट परिणति ही धारण करे। विचार यह करे कि -आज नहीं मिला तो कल मिल जायगा, कल भी न मिला तो परसों मिल जायगा. इसमें सोच फिकर करने की बात ही कौन सी है। दाता का भाव होगा तो देगा, नहीं होगा तो नहीं देगा । इस तरह जो साधु वर्तता रहना है वह वीर मुनि अलाभ परीषह को अवश्य जीत लेता है ।
ભાવા-મલાભપરીષહ ઉપર વિજય મેળવવા માટે સાધુની વિચારધારા કેવી હાવી જોઈએ એ વાત આ ગાથા દ્વારા સૂત્રકારે પ્રદર્શિત કરેલ છે. તે કહે છે કે, સાધુ જ્યારે ગેાચરી માટે કોઈ ગૃહસ્થને ઘેર જાય અને આહા રાદિકની યાચના કરે તેા તેની ઇચ્છાની પૂતી થવી કે ન થવી તે સાધુના હાથની વાત નથી. ગૃહસ્થની ભાવના હોય તેા આપે, નહી હોય તે આપવાના નથી. સાધુની કાઈ જબરજસ્તી હાઈ શકે નહિ. આથી આવી પરિસ્થિતિમાં કોઈ સાધુને આહારના લાભ ન થાય તે તેનું વ્ય છે કે તે પોતાના આત્માને નકામા કલુષિત ન કરે. અને ન તે તેના ઉપર ગુસ્સે કરે. વિચાર એ કરે કે, આજ ન મળ્યુ' તેા કાલે મળશે. કાલે નહીં મળે તે પરમ દિવસ મળશે. આમાં ફિકર ચિં'તા કરવાની હોય જ નહિ.. દાતાના ભાવ હશે તે આપશે, નહી હાય તા નહી આપે. આ પ્રકારે જે સાધુ વતા રહે છે તે વીર મુનિ અલાભપરીષહુને અવશ્ય જીતી લે છે.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
