________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० २ गा. १३ अचेलपरीषहजयः
३२९ करणभावनया आवृतः व्यवस्थितस्तिष्ठेत् । तपस्विनः खलु तच्छेयः तदेव श्रेयस्कर भवति, यत्-एकं वैहायसादिकं-वैहायसविषभक्षणझंपापातादिमरणेषु किमप्येक मरणम् । तत्रापि वैहायसादिषु तस्य कालपर्यायः भक्तपरिज्ञादिवत् कालमृत्युरेव नत्वकालमृत्युः, अत एव सोऽपि तत्र-चतुर्थवस्त्रानाकासाविषये, व्यन्तकारका पर्यवसान मृत्युकारकः, संसारान्तकारक इत्यर्थः । इत्येतत्-इति-अतः-अस्मात् कारणात् , एतन्मरणं विमोहायतनम्-विमोहानां-परीषहसहिष्णूनाम् , आयतनं स्थानं-मोक्षपददायकमितिभावः, हितम्-उपकारकम् , सुख-सुखकरं, क्षमं योग्यं, निःश्रेयसं=निश्चितं-निश्चल, श्रेयः-शुभम् , आनुगामिकम् गच्छन्तं पुरुषम् आ-समन्तात् , अनुगच्छतीत्येवं शीलं आनुगामि, तदेव-आनुगामिकम् , मोक्षपदपर्यन्तानुगमनशीलमित्यर्थः।
अयं भावः-एषणीयवस्त्रत्रयधारणे शीतस्पर्शवेदनामसहिष्णुश्चतुर्थ वस्त्राकासाया अकरणेन त्रिवस्त्रकत्वरूपमचेलं परीषहं सहमानो मुनिहायसादिष्वेकं किमपि मरणमुपगतश्चेत्तर्हि तादृशमरणजन्यः प्रकृष्टधर्मस्तस्य मुनेस्तस्मिन्नेव भवे संसारान्तं करोति, मोक्षपदं च प्रापयति ।।
इहाचेलकत्वं प्रवचनोक्तरीत्या ग्राह्यम् । तीर्थंकरोपदिष्टाचारसेविनो मुनयः प्रवचनानुसारेण कल्पनीयाल्पजीर्णखण्डितमलिनवस्त्रपरिधानाः प्रमाणोपेतवस्त्रधारिणथाप्यचेलका एव । यथा-परिहितकौपीना अपि तापसा लोके नग्ना उच्यन्ते, आदि मरणों में से किसी एक मरण को धारण कर अपने प्राणों का व्युत्सर्ग कर देवे । इस प्रकार के मरण से होने वाला जो प्रकृष्ट धर्म है वह उस मुनि को उसी भव में संसार का अन्त करता हुआ मोक्ष का प्रदायक होता है।
प्रवचन में कथित रीति के अनुसार यहां अचेलकता का ग्रहण किया गया है। तीर्थकरों द्वारा उपदिष्ट आचार का सेवन करने वाले मुनि प्रवचन के अनुसार कल्पनीय, अल्प, जीर्ण, एवं ફાંસી વગેરે મરણમાંથી કઈ એક મરણને ધારણ કરી પિતાના પ્રાણને ત્યાગ કરી દે. આ પ્રકારના મરણથી થનાર જે પ્રકૃષ્ટ ધર્મ છે તે એ મુનિને એ ભવમાં સંસારને અંત કરાવનાર મોક્ષદાયી બને છે.
પ્રવચનમાં કહેલ રીત અનુસાર અહિં અચેલકતાનું ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. તીર્થકરે દ્વારા ઉપદિષ્ટ આચારનું સેવન કરવાવાળા મુનિ પ્રવચન અનુસાર કલ્પનીય, અહ૫, જીર્ણ અને ખંડિત મલિન વસ્ત્રને, પ્રમાણપત વસ્ત્રોને, ધારણ કરેલ હોવા છતાં उ०४२
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
