________________
४
आचारमणिमञ्जूषा टीका, अध्ययन ६ मूलम्.-भूयोणमेसमाघाओ हवाहो न संसओ ।
तं पईवपंयावटा संजया किंचि नौरभे ॥३५॥ छाया-भूतानामेव आघातः हव्यवाइ न संशयः ।।
तं प्रदीपप्रतापनार्थ संयताः किंचित् नारभन्ते ॥३५॥ टीका-'भूयाणं इत्यादि ।
एषोऽग्निः भूतानां प्राणिनामाघातजनकत्वादाघात: हिंसकः हव्यवाट्= हव्यं वहति=क्षिप्तं तृणकाष्टादिकं हव्यं प्रक्षपयति विनाशयतीत्यर्थः, न संशयः
अस्मिन् विषये संशयो नास्ति आपामरसकललोकप्रत्यक्षसिद्धत्वादितिभावः । अतः संयता-साधकः तं वह्नि प्रदीपप्रतापनार्थम् अन्धकारे प्रदीपार्थ शैत्यागमे प्रतापनार्थ च किश्चिदपि संघटनमात्ररूपेणापि नारभन्तेन तदारम्भं कुर्वन्तीत्यर्थः । अग्रेरारम्भश्चारित्रविघातकत्वात्साधूनामनासेव्य इति भावः ॥३५॥ मूलम् तम्हा एयं वियाणित्ता दोसं दुग्गइवड्ढणं ।
तेउकायसमारंभं जावजीवाइ वज्जए ॥ ३६ ॥ छाया-तस्माद् एतद् विज्ञाय दोषं दुर्गतिवर्द्धनम् ।
तेजस्कायसमारम्भं यावज्जीवतया वर्जयेत् ॥३६॥ 'भूयाण' इत्यादि । यह अग्नि प्राणियों का घात करने वाली है। इसमें डाले हुए तिनका काष्ट आदिको भस्म कर डालता है, यह बात सब लोकमें प्रत्यक्ष सिद्ध है, इसमें जरा भी संशय नहीं है। इसलिए साधु अंधकारमें दीपक के प्रकाश के लिए, अथवा शीत आने पर तापने के लिए, अथवा अन्य किसी प्रयोजन से अग्निका बिलकुल आरम्भ नहीं करते-यहां तक कि उसके संघट्टे का भी त्याग करते हैं। आशय यह है कि अग्निका आरम्भ चारित्र का विघात करने वाला है, इसलिए वह साधुओं को आचरणीय नहीं है।॥३५।।
भूयाणं त्यादि को अनि सानो घात ४२ छ, मेमा नांदा તણખલાં કાષ્ઠ આદિને અગ્નિ ભસ્મ કરી નાખે છે, એ વાત બધા લેકમાં પ્રત્યક્ષ સિદ્ધ છે એમાં જરાએ સંશય નથી. જેથી સાધુ અંધકારમાં દીવાના પ્રકાશને માટે, અથવા ટાઢ લાગવાથી તાપવાને માટે અથવા અન્ય કોઈ પ્રયજનથી અગ્નિને બિલકુલ આરંભ કરતા નથી–એટલે સુધી કે એના સંઘટનાને પણ ત્યાગ કરે છે. આશય એ છે કે અગ્નિનો આરંભ ચારિત્રને વિઘાત કરનાર છે, તેથી તે સાધુઓને આચરણીય नधी. ॥ ३५॥
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
