________________
२६७
आचारमणिमञ्जूषा टीका, अध्ययन १० गा. १५-१६ ख्येयम् । संयतेन्द्रियः श्रौत्रादीन्द्रियेषु संयतः=यतनावान इष्टानिष्टशब्दादिविषयेषु रागद्वेषरहित इत्यर्थः । अध्यात्मरतः सम्यग्धर्मध्यानादियुक्तः, सुसमाहितात्मा ऋद्धिवर्द्धने समृद्धिमानिव संयमसपदि संततं सावधानः, मूत्रार्थम् आचाराङ्गादिसूत्रं तत्प्रतिपाद्यमर्थ च विजानाति यथावदवगच्छति यः स भिक्षु ॥१५॥ मूलम्-उवहिमि अमुच्छिए अगिद्धे, अन्नायउंछं पुलनिप्पुलाए। कयविकियसंनिहिओ विरए, सर्वसंगावए ये जे' स"
भिक्ख ॥१६॥ छाया-उपधौ अमूर्छितः अगृद्धः अज्ञातउञ्छः पुलनिष्पुलाकः ।
क्रविक्रयसंनिधितो विरतः सर्वसंगापगतश्च यः स भिक्षुः ॥१६॥ टीका-'उबहिमि' इत्यादि।
यः साधुः उपधौ-वस्त्रपात्राद्यात्मके अमूर्छितः मूरिहितः, तथा अमृद्धः अलोलुपः, अज्ञातउञ्छ: अज्ञातकुले स्वल्पभिक्षाग्राही 'उंछ' इति प्राकृतत्वान्नपुंसकम् , पुलनिष्पुलाकः = संयममालिन्यकारकदोषवर्जितः, क्रयविक्रयसंनिधितो विरतः क्रयविक्रयौ प्रतीतो, संनिधिश्च औषधार्थमपि दुग्धपादसंयम कहलाता है। शब्दादि विषयों में राग द्वेष न करना वार संयम है। इन सब के संयम को पालने वाले धर्मध्यान आदि में लीन, जैसे ऐश्वर्यवान् अपने ऐश्वर्य को बढाने का सदा उद्योग करते है उसी प्रकार जो संयमरूपी संपत्ति की वृद्धि में सावधान है और आचाराङ्ग आदि सूत्र तथा उनके अर्थों के ज्ञाता है वे भिक्षु कहलाते है ॥ १५ ॥
'उवहिंमि' इत्यादि। जो वस्त्र पात्र आदि उपधिमें मूर्छा रहित, लोलुपता रहित, संयम को मलिन करने वाले दोषो के त्यागी, क्रय विक्रय के लिए संग्रह न करने वाले अथवा क्रय विक्रय और संग्रह છે. શબ્દાદિ વિષયામાં રાગદ્વેષ ન કરે તે ઇન્દ્રિયસંયમ છે. એ બધા સંયમને પાળનારા, ધર્મયાન આદિમાં લીન, જેમ એશ્વર્યવાન્ પિતાનું ઐશ્વર્ય વધાવાને સદા ઉદ્યોગ કરે છે તેમ જે સંયમરૂપી સંપત્તિની વૃદ્ધિમાં સાવધાન રહે છે અને આચારાંગ આદિ સૂત્ર તથા તેના અર્થોના જ્ઞાતા છે, તેઓ ભિક્ષુ કહેવાય છે. (૧૫)
उवहिमि० या ॥ १-१ मा पधिमा भू २हित, खोપતા રહિત, સંયમને મલિન કરનારા દેના ત્યાગી, કય વિક્રયને માટે સંગ્રહ
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
