________________
११६
श्री दशवेकालिकसूत्रे
'अदुडे' इति पदेन दोषरहितभाषणमेव स्वपरकल्याणकरमिति स्पष्टीकृतम् ||५५ ॥
દ
७
८ ९ १०
99
१२ १३ १४
१६
१५
मूलम् -भासाइ सेसे य गुणे य जाणिया, तीसे य दुडे परिवज्जए सया ।
9
४
१७
छसु संजए सामाणिए सयाजए वइज्ज बुद्धे हियमाणुलौमियं ॥
छाया - भाषायां दोषांश्च गुणांश्च ज्ञात्वा तस्याश्च दुष्टां परिवर्जयेत्सदा ।
पट्सु संयतः श्रामण्ये सदायतः वदेदबुद्धः हितामानुलोमिकाम् ||५६ ॥ टीका- 'मासा' इत्यादि ।
=
षट्सु=षड्जोवनिकायेषु संयतःवयतनावान् तद्विराधनापरिवर्जनसावधान इत्यर्थः श्रामण्ये= साधुधर्मे सदायतः = सर्वेदोद्यतः तद्रक्षणपरायण इत्यर्थः बुद्ध:= विदित वेदितव्यः साधुः भाषायाः = चतुर्धा कथितायाः सत्यासत्यमिश्रव्यवहारलक्षणायाः दोषान् = सावद्यकर्कशशङ्कितस्वादीन् गुणांच हितमितप्रियत्वादीन् ज्ञात्वा तस्याः = भाषायाश्च दुष्टानि = दोषाम् 'भावक्तान्त निर्देशः, प्राकृतत्वाच्च लिङ्गव्यत्ययः सदा परिवर्जयेत् । हितां सकलप्राणिगणोपकारिकाम्, आनुलोमिकाम् = आनुक्रमिकां पूर्वापरविरोधरहितां संग वा भाषां वदेत् । 'छसुसंजए' इति पदेन सस्थावरजीवरक्षक एव भाषासमितिं सम्यगाराधयितुं प्रभवतीति करने के कारण भाषा की अयतना; और 'अदुट्टे' पदसे निर्दोष भाषण ही स्व-पर कल्याणकारी है; ऐसा सूचित किया है || ५५ ॥
9
'भासाइ' इत्यादि । षड्जीवनिकाय की यतना में सावधान, सदा श्रामण्य ( चारित्र) में तत्पर, प्रयोजन भूत पदार्थों का ज्ञाता साधु चारों प्रकार की भाषा के सावधता कर्कशता आदि दोषों को, तथा हितमित-प्रियता आदि गुणों को जानकर भाषा के दोषों का सदा परित्याग करे । प्राणियों का कल्याण करने वाली तथा पूर्वापर विरोध रहित संगत भाषा बोले ।
'छसुसंजए' पद से यह प्रगट किया है कि त्रस स्थावर जीवों की થતી ભાષાને અયતના, અને યુદ્ધે શબ્દથી નિર્દોષ ભાષણ જ સ્વ-પર કલ્યાણુકારી छे, मेम सूचित युछे. (पथ)
भासाइ छत्याहि षड्वनिञ्जयनी यतनामां सावधान, सहा श्रामस्य (यास्त्रि) मां તત્પર, પ્રયોજન ભૂત પદાર્થના જ્ઞાતા સાધુ ચારે પ્રકારની ભાષાની સાવદ્યતા કર્કશતા આદિ દાષાને, તથા હિત-મિત-પ્રિયતા આદિ ગુણાને જાણીને ભાષાના દોષાના દા પરિત્યાગ કરે, પ્રાણીઓનું કલ્યાણ કરનારી તથા પૂર્વીપર વિરોધથી રહિત સંગત ભાષા ખોલે. ઇમુસંગÇ પદથી એમ પ્રકટ કર્યું છે કે ત્રસ-સ્થાવર જીવાની રક્ષા કરનારોજ
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૨
