________________
४३०
श्रीदशवेकालिकसूत्रे
गुणानां च = ज्ञानदर्शनचारित्रलक्षणानां क्षान्त्यादीनां वा विवर्जकः = परित्याजकः गुणाSorrधक इत्यर्थः तादृशो मरणान्तेऽपि संवरं नाराधयतीति व्याख्यातपूर्व सुगमं चेति ४१ पूर्वोक्तदोषपरित्यागिनो गुणानाह 'तवं' इत्यादि ।
५
६
३
७
९
मूलम् - तवं कुव्वइ मेहावी, पणीयं वज्जए रसं ।
२
१
४
मज्जपमायविरओ तपस्सी अइउकसो || ४२ ॥
छाया - तपः कुरुते मेधावी, प्रणीतं वर्जयति रसम् । मद्यप्रमादविरतः, तपस्वी अत्युत्कर्षः || ४२ ॥
"
सान्वयार्थः - मज्जप्पमायविरओ जो मद्य और प्रमादसे रहित तवस्सी - तपस्वी साधु मेहावी = आगमोक्त मर्यादामें चलनेवाला अइउक्कसो= घमंड नहीं करता हुआ तवं = तपस्या कुम्बइ = करता है, (और) पणीयं = स्निग्ध रसं = रसवाले पदार्थ घी दूध घेवर आदिको वज्जए = त्यागता है ॥ ४२ ॥
टीका - यः तपस्वी = साधुः मद्यप्रमादविरतः = मादयती = विवेकविकलीकरोत्यात्मानमिति मद्यं = मादक द्रव्यं तदेव प्रमादजनकत्वात्प्रमाद इति मद्यप्रमादस्तस्माद्विरतस्तस्माद्विरतस्तद्वर्जक इत्यर्थः, मेधावी = आगमोक्त विध्यनुस्मरणशीलः संयममर्यादाऽवस्थित इत्यर्थः, अत्युत्कर्षः = उत्कर्षः = अहं तपस्वी' त्याद्यभिमानस्तमतिक्रम्य = उल्लवय = परित्यज्य वर्त्तते इति अत्युत्कर्षः तपःप्रधानगुणाभिमानशून्यः सन् तपः = = चतुर्थभक्तादिकं करोति पुनरपि प्रणीतं = गलत्स्नेहबिन्दुकं गूढस्नेहं वा भोज्यं, स्नेहावगाढं कृशरादि, गूढस्नेहं घृतपूरादिकं रसं = घृतदुग्धादिकं वर्जयति = परित्यजति ॥४२॥
आदि गुणोंका त्याग करनेवाला ऐसा साधु मृत्यु समय भी संवरकी आराधना नहीं करता ॥४१ पूर्वोक्त दोषोंके त्यागीके गुण कहते हैं - 'तवं' इत्यादि ।
जो तपस्वी साधु आत्माको विवेक-बिकल बनानेवाले शराब से विरत रहते हैं, प्रवचन प्रतिपादित संयम-मर्यादामें स्थित हैं, 'संबसे बड़ा तपस्वी मैं हो हूँ ऐसा तपका दर्प (अभिमान) नहीं करते हुए चतुर्थ भक्त आदि तप करते हैं, तथा घेवर आदि प्रणोत भोजनको और घो- दूध आदि पुष्टिकर रसों को त्याग देते हैं ॥ ४२ ॥
एवं तु इत्यादि प्रभाह याहि होषोभां झीन, सम्यग् दर्शन-यास्त्रि तथा क्षान्ति याहि ગુણાને ત્યાગ કરનાર એવે સાધુ મૃત્યુ સમયે પણ સવરની આરાધના કરતા નથી. (૪૧) પૂર્વક્તિ દાષોના ત્યાગીના ગુણ કહૈં છે સż૦ ઇત્યાદિ.
જે તપસ્વી સાધુ આત્માને વિવેકવિકળ બનાવનાર શરામથી વિરત રહે છે, તે પ્રવચન પ્રતિપાદિત સયમમર્યાદામાં સ્થિત રહે છે, સૌથી મેટ। તપસ્વી હું છું' એવા તપના દ (અભિમાન) ન કરતાં ચતુભક્ત આદિ તપ કરે છે, તથા ઘેવર આદિ પ્રણીત લેાજનને અને घी-दूध याहि पुष्टिभर रसाने त्यागे थे. (४२)
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર ઃ ૧
