________________
३००
श्रोदशवैकालिकसूने परक्रमे उपाये विद्यमाने वर्तमाने सति अवपातः स्खलनस्थानं सत्यप्यालोके येन सञ्चरणे स्खलनमवश्यसम्भाव्यं तम् , विषम =दुर्गमत्वाद्विकटं मार्ग स्थाणु=लूनसस्यादिस्थुडं तद्भहुलं क्षेत्रादिमार्गमित्यर्थः, विजलं-विगतं जलं यस्मात्तत् तथोक्तं पङ्किलस्थलं परिवर्जयेत् परित्यजेत् , संक्रमेण-संक्रम्यते-समुल्लड्ध्यते जलकर्दमादिबहुलविषमस्थानं येन स संक्रमः इष्टका-काष्ठ-पाषाणादिनिर्मितमार्गविशेषस्तेन न गच्छेत्=न सञ्चरेत् । 'विज्जमाणे परक्कमे' इत्यनेनोपायान्तराभावे नायं प्रतिषेध इत्यपवादः सूचितः॥४॥
तत्र गच्छतो हानिमाह- पवडते' इत्यादि । मूलम्-पवडते व से तत्थ पक्खलंते व संजए ।
११८ हिंसेज्ज पाणभूयाई तसे अदुव थावरे ॥५॥ छाया–प्रपतंश्च स तत्र प्रस्खलँश्च संयतः ।
हिंस्यात्प्राणभूतानि, सान् अथवा स्थावरान् ॥५॥ होनेके कारण विकट हो, जिसमें काटे हुए ज्वार आदिके डंठल हों, और जो कोचड़वाला हो, जल-कीचड आदिकी अधिकता होनेसे लांघनेके रिए ईट, काष्ठ, पत्थर आदि रखे हुए हों, उस विषम मार्गसे गमन न करे ।।
'विज्जमाणे परक्कमे' इस पद से यह सूचित किया है कि दूसरा मार्ग न हो तो यह निषेध नहीं है-अर्थात् अन्य मार्गके अभावमें ऐसे मार्गसे भी जा सकते हैं ॥४॥
ऐसे मार्गमें चलनेसे होनेवाली हानी बताते हैं-'पवडते.' इत्यादि ।
यदि अवपात आदि पूर्वोक्त मार्गोंमें गमन करनेसे गिर पड़े या रपट जावे तो द्वीन्द्रिय आदि स या पृथिवीकायिक आदि स्थावर जीवोंकी अथवा दोनों प्रकारके जीवोंकी हिंसा होती है तथा गिरने आदिसे आत्मविराधना भी अवश्य होती है ॥५॥
-
સંભાવના હોય, દુર્ગમ હોવાને લીધે વિકટ હોય, જેમાં કાપેલી જુવાર આદિનાં ઠુંઠા હાય, અને જે કીચડવાળે હોય, પાણ-કીચડ વગેરે વધુ હોવાના કારણે ઓળંગવા માટે ઈટ, લાકડું કે પત્થર આદિ રાખેલાં હોય. એવા વિષમ માર્ગથી ગમન ન કરે. __विज्जमाणे परकमे से शहाथी म सूय युछे। भान भाग नडाय तामना નિષેધ નથી–અર્થાત્ અન્ય માગને અભાવે એવા માર્ગથી પણ જઈ શકાય છે. (૪)
सेवा भाभा यासाथी थनारी मोति मताव छ पवडते. त्या.
જે અવપતિ આદિ પૂર્વોકત માર્ગોમાં ગમન કરવાથી પડી જાય યા લપસી જાય તે શ્રીન્દ્રિયાદિ ત્રસ યા પૃથ્વીકાચૂિક આદિ સ્થાવર જીની અથવા બેઉ પ્રકારના જીવોની હિંસા થાય છે, તથા પડવાથી આત્મવિરાધના પણ અવશ્ય થાય છે. (૫)
१ गतमयतया संभावितस्खलनकम् । २ उन्नताऽवनतत्वादुर्गमम् ।
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
