Page Text
________________
अध्ययन ४ गा० ११ ज्ञानप्रापयुपाय:
२३५
रेण क्रियाया ज्ञानपूर्वकत्वाऽवबोधरूपेण सर्वसंयतः सर्वविरतः साधुरित्यर्थः, तिष्ठति= वर्त्तते, कथमिदमुच्यते ? इत्याशङ्कायामाह-अज्ञानी-तत्त्वातत्त्वविवेकलक्षणज्ञानविरहितः किं करिष्यति=किं विधास्यति, किंवा कथं वा छेकं-पापकं, छेकश्च पापकं, चानयोः समाहारे छेकपापकं, तत्र छेकं-कल्याणम् उपादेयमित्यर्थः, पापकम् अकल्याणं हेयमित्यर्थः, ज्ञास्यति वेत्स्यति जन्मनाऽन्ध वदन्न किश्चिदपीत्यर्थः, अतो ज्ञानार्थमेव प्रथमं यतनीयम् "हेया अन्नाणिणं किया" इत्युक्तेः ॥१०॥
ज्ञानमहत्त्वं प्रदर्य सम्प्रति तत्प्राप्त्युपायमाह-"सोच्चा जाणइ” इत्यादि । मूलम्-सोच्चा जाणइ कल्लाणं, सोच्चा जाणइ पावगं ।
१० ११ १२ १३ उभयपि जाणई सेोच्चा. जं सेयं तं समायरे ॥११॥ छाया-श्रुत्वा जानाति कल्याणं, श्रुत्वा जानाति पापकम् ।
उभयमपि जानाति श्रुत्वा, यच्छ्रेयस्तत्समाचरेत् ॥११॥ अब जानने का उपाय बताते हैं
सान्वयार्थ:-सोच्चा-गुरुमुखसे सुनकर कल्लाणं कल्याण-दयारूप संयमको जाणइ-जानता है, (तथा) सोच्चा-सुनकर ही पावगं-पाप हिंसारूप असंयमको जाणइ= जानता है, (और) उभयपि दोनोंको भी सोच्चा-सुनकर ही जाणई = जानता है। (अतः) जं = जो सेयं = आत्माके हितकारी हो तं = उसका समायरे = आचरण करे ॥११॥
टीका-श्रुत्वा = गुरुमुखादाकर्ण्य श्रतज्ञानविषयीकृत्येत्यर्थः, कल्याणम् = कल्यो मोक्षः कर्मबद्धसकलोपाधिव्याधिवाधाविधुरत्वात्, तम् आ = समन्तादणति-प्रापयतीति, है। यहाँ दया शब्दसे समस्त क्रियाओंका ग्रहण होता है । अर्थात् सभ्यगज्ञानपूर्वक की हुई ही क्रिया सफल होती है, इसलिए मुनि ज्ञानपूर्वक ही क्रियाएँ करते हैं, क्योंकि तत्त्व और अतत्त्वके विवेकसे रहित अज्ञानी क्या करसकता है ? अर्थात् कुछ नहीं कर सकता, और जन्मान्धके समान उसे हेय-उपादेयका ज्ञान ही कैसे हो सकता है। ? अर्थात् नहीं हो सकता, अतः पहले ज्ञानके लिए प्रयत्न करना चाहिए । कहा भी है-"ज्ञानके विना क्रिया निरर्थक है" ॥१०॥
ज्ञानका महत्त्व बताकर अब उसकी प्राप्तिका उपाय कहते हैं-"सोच्चा जाणइ०" इत्यादि
कर्मोंसे उत्पन्न होनेवाली समस्त आधि-व्याधि और बाधासे रहित मोक्षकी प्राप्ति कराने શબ્દથી બધી ક્રિયાઓનું ગ્રહણ થાય છે. અર્થાત સમ્યગજ્ઞાનપૂર્વક કરેલી યા જ સફળ થાય છે તેથી મુનિ જ્ઞાનપૂર્વક જ ક્રિયાઓ કરે છે. કારણ કે-તવ અને અતત્વના વિવેકથી રહિત અજ્ઞાની શું કરી શકે ? અર્થાત્ કશું નથી કરી શકતા અને જન્માંધની પેઠે એને હેય-ઉપાદેનું જ્ઞાન કેવી રીતે થઈ શકે? અથતુ નૂથી થઈ શકતું, તેથી પહેલા જ્ઞાનને માટે પ્રયત્ન ४२ मे. ४ छ -“ज्ञान विनानी जिया नि२४ छ.” (१०)
ज्ञाननु मत्व मतावान वे सनी लिन पाय ४९ छे-सोचा जाणइ० त्याह
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
| SR No. | 006367 |
| Book Title | Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 480 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 27 MB |